Συνέντευξη στη Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου
Μεγάλη επιτυχία γνώρισε η έκθεση με τον τίτλο “Μεταμόρφωση” από το Καλλιτεχνικό Σχολείο Κερατσινίου-Δραπετσώνας σε συνεργασία με το Τσεχικό Κέντρο στην Αθήνα κλείνοντας τον εορτασμό του έτους Φραντς Κάφκα.
Η Έκθεση, στην οποία συμμετείχαν με 60 έργα τους οι μαθητές και οι μαθήτριες των τάξεων Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου και όλων των τάξεων του Λυκείου της εικαστικής κατεύθυνσης πραγματοποιήθηκε στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά.
Θέμα της έκθεσης ήταν η αναπάντεχη μεταμόρφωση του κεντρικού ήρωα του Γκρέγκορ Σάμσα σε ένα μεγάλο αποκρουστικό έντομο, ενώ αγωνίζεται καθημερινά για να καλύψει τις βιοτικές ανάγκες της πατρικής του οικογένειας, αναδεικνύει με έναν ρηξικέλευθο τρόπο τη στερημένη του ύπαρξη.
Ο αναγνώστης του έργου του Κάφκα παρακολουθεί τη μεταμόρφωση του Σάμσα μέσα από τα μάτια του ίδιου του ήρωα. Έχει τις ίδιες απορίες και το ίδιο σάστισμα με αυτόν, καθώς στο έργο δεν διαφαίνεται κάποια λύση. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανέπτυξαν τους προβληματισμούς τους σε σχέση με το έργο και τους απέδωσαν εικαστικά μέσω της φαντασίας τους ενεργοποιώντας την συναισθησία.
Το Καλλιτεχνικό Σχολείο Κερατσινίου-Δραπετσώνας, το οποίο διευθύνει η εικαστικός και θεωρητικός Τέχνης ΑΣΚΤ δρ. Ελένη Πολυχρονάτου, λειτουργεί από το 2017 ως καλλιτεχνικό γυμνάσιο και λύκειο και προσφέρει μαθήματα γενικής παιδείας, όπως αυτά διδάσκονται στα υπόλοιπα σχολεία, παράλληλα με τις σπουδές εικαστικών, χορού, θεάτρου και κινηματογράφου δίνοντας χώρο στην αυτενέργεια και την βιωματική μάθηση. Το σχολείο στεγάζεται στο χαμάμ που έφτιαξε το 1932 ο Αρμένιος πρόσφυγας Αρτίν Παλαντζιάν, ενώ το χαμάμ μετατράπηκε σε σχολείο με την προσθήκη δύο νέων εξωτερικών χώρων. Η σχέση της εκπαιδευτικής κοινότητας με τον χώρο αυτό προάγει την επικοινωνία με την ιστορική μνήμη και συνεχίζει την πορεία του υλικού πολιτισμού στον χρόνο, συνδέοντας τον τόπο με το παρελθόν του.
Σήμερα έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε την κα. Ελένη Πολυχρονάτου!
Το βιογραφικό της πολύ βαρύ.
Σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική με υποτροφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και η διατριβή της είναι μία από τις πέντε που έχουν εγκριθεί στην σχεδόν ενός αιώνα ιστορία του ιδρύματος. Από το 2005 είναι διδάσκουσα στην ΑΣΚΤ, με γνωστικό αντικείμενο την τέχνη στο περιβάλλον. Από το 2000 έως το 2005 ασχολήθηκε με την έρευνα, καρπός της οποίας υπήρξε η διατριβή με θέμα «Έργα Τέχνης Μεγάλης Κλίμακας στον Αστικό και Φυσικό Χώρο».
Ως καλλιτέχνιδα έχει παρουσιάσει ζωγραφικό και γλυπτικό έργο σε 13 ατομικές και πλήθος ομαδικών εκθέσεων με κύριο θέμα τη διερεύνηση της σχέσης λόγου και εικόνας.
«Ένας καλλιτέχνης έχει το χάρισμα, τον προσανατολισμό και την εκπαίδευση να μετατρέπει το ευτελές σε πολύτιμο. Το βασικό μάθημα που έλαβα από τον αγαπημένο μου δάσκαλο μου Γεώργιο Μαυροειδή στην ΑΣΚΤ ήταν το ‘φιλοκαλοῦμεν τέ γάρ μετ’ εὐτελείας…’»
Επιπλέον, έχει συνδέσει την καλλιτεχνική της δημιουργία με τον κοινωνικό προβληματισμό, όπως προκύπτει από τις ακόλουθες δραστηριότητες:
Συμμετείχε στη Διεθνή Συνάντηση Τέχνης «Το Πάρκο του Μέλλοντος» (The Park of the Future, 1999), στο Westergasfabrik στο Άμστερνταμ και στη συναφή έκθεση που είχαν ως θέμα την ανάπλαση κατεστραμμένων περιοχών και την αναβάθμιση της καθημερινής ζωής με τη διαμόρφωση καλλιτεχνικών πάρκων.
Ως ενεργό μέλος από το 2000 του Πανμεσογειακού δικτύου F.A.M. (Γυναίκα – Τέχνη –Μεσόγειος) πήρεμέρος στη «Διεθνή Εικαστική Έκθεση του A΄ Διεθνούς Forum για τον Πολιτισμό και την Ειρήνη» (Ρόδος, 2000), στη διοργάνωση του Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου «Η εκπαίδευση του πνεύματος σ΄ έναν Πολιτισμό Ειρήνης», (Ρόδος, 2002), παρουσίασε έργα της στη διαβαλκανική εικαστική έκθεση γυναικών δημιουργών με τίτλο «Dare to Be Different¨», στην Fier, της Αλβανίας,(2001) επιμελήθηκε την Ελληνοτουρκική Έκθεση του Δικτύου FAM, (Άγκυρα,2002) και μετέσχε με έργα της στη 2η Διεθνή Έκθεση «Courant D΄ Αrt» στη Βηρυτό,(2003) στην Ελληνοτουρκική Έκθεση «Bridges», στη Σμύρνη,(2004) στην Διεθνή έκθεση «Cultures Solidaires» στην Καζαμπλάνκα (2005).
Μετέσχε στο πιλοτικό διακρατικό ερευνητικό πρόγραμμα «Επικοινωνία Τέχνη» που σχεδιάστηκε από το δίκτυο F.A.M. για τη διερεύνηση νέων οριζόντων στις παιδαγωγικές μεθόδους με στόχο την ειρήνη, χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Culture 2000 και πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο (Σεπτέμβριος 2002 ), στη Deux-Sevres (Ιανουάριος 2003) και στη Φλωρεντία (Απρίλιος 2003).
’Έχει μετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια με εισηγήσεις για τη δημόσια και οικολογική τέχνη και έχει δημοσιεύσει σε καλλιτεχνικά και εκπαιδευτικά έντυπα άρθρα.
Είναι εμπνεύστρια και υπεύθυνη υλοποίησης του κοινωνικού πρότζεκτ – Το Σύμβολο της Αμοιβαιότητας η Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου
- Κα. Πολυχρονάτου πώς μπορεί να χωρέσει η αγωνία του καφκικού κόσμου, που αντανακλά το συναίσθημα το οποίο έχουν πολλοί άνθρωποι σήμερα μπροστά στη δίνη του κοινωνικού ρυθμού στην έκθεση έργων με τίτλο «Μεταμόρφωση»;
Δεν γνωρίζω κατά πόσο τα παιδιά διαπραγματεύτηκαν μέσα τους τι είναι κανονικό και τι είναι παράλογο ή ότι το ζητούμενο είναι να ενεργούν φυσιολογικά και τι σημαίνει τελικά το να ενεργούμε φυσιολογικά. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας πρέπει να σηκωθεί το πρωί και να πάει στο γραφείο του Καλλιτεχνικού Σχολείου Πειραιά (Κερατσινίου – Δραπετσώνας) ακόμη κι αν έχει γίνει ένα τεράστιο έντομο.
Ο Γκέγκορι Σάμσα ξυπνάει μια μέρα, χωρίς να ξέρουμε το γιατί έχει μεταμορφωθεί σε ένα τεράστιο έντομο, ενώ πεθαίνει χωρίς επίσης να μάθουμε το γιατί. Αυτή η παράλογη μεταμόρφωση είναι στην ουσία η απομάκρυνση από τον ίδιο μας τον Εαυτό που μας μετατρέπει σε ένα ‘συμβολικό άλλο όν’ -στην προκειμένη περίπτωση ένα γιγάντιο έντομο- ενώ η παραμονή στον ίδιο μας τον εαυτό και στην ικανοποίηση των αληθινών και πραγματικών μας αναγκών μάς κρατάει στο κανονικό όν που έχουμε γεννηθεί.
- Τι μορφή είχαν τα περίπου έργα που εκτέθηκαν;
Διδάσκοντας με συγκεκριμένα αισθητικά κριτήρια και αξιοποιώντας τη βιωματική εμπλοκή των μαθητών/τριών, μαζί με την ενεργοποίηση της φαντασίας και της κριτικής ικανότητας, διευρύναμε τους ορίζοντες των παιδιών στην κατανόηση ενός δεύτερου ή τρίτου επιπέδου κατανόησης του λογοτεχνικού κειμένου. Από το διάβασμα και την επικέντρωση των εννοιών και των ιδεών του κειμένου, στον οραματισμό σε εικόνα και την υλοποίησή του σε εικαστικό έργο ανεξαρτήτως αποτελέσματος, η όλη προσπάθεια απετέλεσε ένα εργαστήριο ενεργοποίησης της δημιουργικής φαντασίας και συνδιαλλαγής της υποκειμενικότητας των εφήβων με τον Κόσμο των μεγάλων όπως παρουσιάζεται μέσα από τα μάτια ενός σημαντικού δημιουργού του λόγου.
«…οι μωβ κάδοι για ανακύκλωση ρούχων και υποδημάτων που τοποθετήθηκαν σε κομβικά σημεία στους δήμους -αυτά τα κλειδωμένα κουτιά- έκαναν κακό στο πρότζεκτ.»
Η εργασία του Σχολείου για το έτος Κάφκα μας έδωσε την ευκαιρία για μια ιδιαίτερα πλουραλιστική έκθεση με πλήθος έργων διαφόρων τεχνοτροπιών υπό τον τίτλο «Μεταμόρφωση». Υπέροχα έργα απέδειξαν τη θεαματική ικανότητα των μαθητών μέσα από σχήματα, συνθέσεις, χρώματα, μορφές και εκφράσεις / αποδόσεις τόσο ψυχικές όσο και νοητικές τη προσωπική κατανόηση της λογοτεχνίας. Ενδεχομένως, αν θέλουμε να διδάξουμε και να προσεγγίσουμε τη λογοτεχνία σε βάθος στο ευαίσθητο μαθητικό πληθυσμό δεν έχουμε παρά να συνδέσουμε τη λογοτεχνία με τα εικαστικά ώστε μέσω της έκφρασης και της δημιουργίας να αντικειμενοποιούμε την υποκειμενική πρόσληψη. Επιπροσθέτως, μια περιήγηση σε ένα δείγμα έργων της έκθεσης αποτελεί μια σημαντική απόδειξη για την αξία της διαθεματικότητας και της αξιοσημείωτης συμβολής της τέχνης στην Εκπαίδευση.
- Κα. Πολυχρονάτου, είστε η εμπνεύστρια και υπεύθυνη υλοποίησης του κοινωνικού πρότζεκτ «Το Σύμβολο της Αμοιβαιότητας ή Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου» που παρουσιάζει το μήνυμα της προσφοράς αλλά και της επαναχρησιμοποίησης των αγαθών στους ευάλωτους συνανθρώπους μας. Οι «Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου» έχουν διαγράψει μια μεγάλη και επιτυχημένη πορεία και έχουν ήδη εκτεθεί και θεμελιωθεί σε πολλούς δήμους. Πώς νιώθετε;
Αισθάνομαι έκπληκτη από την αγάπη, την αποδοχή και την στήριξη με την οποία η κοινωνία αγκάλιασε το πρότζεκτ «Το Σύμβολο της Αμοιβαιότητας ή Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου» σε όλα τα χρόνια της υλοποίησής του. Για να έρθουμε όμως και στο σήμερα, οι μωβ κάδοι για ανακύκλωση ρούχων και υποδημάτων που τοποθετήθηκαν σε κομβικά σημεία στους δήμους -αυτά τα κλειδωμένα κουτιά- έκαναν κακό στο πρότζεκτ. Οι Δήμοι τοποθέτησαν τα κουτιά στα κεντρικά σημεία των Δήμων με αποκλειστική πρόσβαση στα περιεχόμενά τους μόνο συγκεκριμένων ανθρώπων, αυτών δηλαδή που τα διαχειρίζονται. Το πρότζεκτ «Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου» έχει 3 άξονες (Τέχνη – Κυκλική Οικονομία – Προσφορά στο Συνάνθρωπο). Ναι μεν τα συγκεκριμένα κουτιά των Δήμων έχουν τη βασική αρχή του πρότζεκτ και υλοποιούν το σκέλος της Κυκλικής Οικονομίας, όμως δεν συμπεριλαμβάνουν τον ουσιαστικό ρόλο της ελεύθερης διακίνησης αγαθών ως προσφοράς στον συνάνθρωπο. Έτσι, αντί να ανταλλάσσουμε τρόφιμα, ρούχα, παιχνίδια, βιβλία, αντικείμενα κ.λπ. ανάμεσα σε σχολεία, νοσοκομεία, ή έξω από τα σπιτικά μας, τα κλειδωμένα κουτιά ων Δήμων απορροφούν όλες τις προσφορές και οι Δήμοι δεν ενδιαφέρονται πλέον για την υιοθέτηση του πρότζεκτ. Εν τέλει όμως, νοιώθω πολύ μεγάλη χαρά και ικανοποίηση που η κοινωνία το αγκάλιασε τόσο από την μεριά των Δήμων όσο και από τη μεριά των χρηστών, που είτε έπαιρναν είτε άφηναν αγαθά, αλλά και από την μεριά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, καθώς με μια εκπληκτική συμμετοχή το ένα έντυπο μετά το άλλο, παρουσίαζαν τις «Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου».
- Έχετε δηλώσει, ότι η τέχνη παίρνει πάντα θέση στα σοβαρά προβλήματα της ανθρωπότητας και πρέπει να δρα, σαν ένα παράδειγμα ενάντια στην καταναλωτική κοινωνία και για το πώς να ζει κανείς σε μια κοινωνία χωρίς σπατάλη. Πώς αυτό επιτυγχάνεται;
Αυτό είναι το πνεύμα του καλλιτέχνη – οικολόγου Hundertwasser που με ενέπνευσε με τις πράξεις και το έργο του, καθώς δεν δίσταζε και δεν έχανε ευκαιρία να κάνει ό, τι μπορούσε ώστε μέσω της τέχνης του να περνάει αυτό το μήνυμα. Ήταν αυτός που στην Αυστρία μετέτρεψε τη μονάδα αποτέφρωσης απορριμμάτων Spittelau, το λειτουργικό κτίριο, σε έργο τέχνης για να αντιπροσωπεύει την αρμονική συμβίωση μεταξύ τεχνολογίας, οικολογίας και τέχνης, με ανακυκλωμένα υλικά αλλά και μετατρέποντας το ίδιο το εργοστάσιο σε χώρο Πολιτισμού κάνοντας τις δράσεις του γνωστές σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτή η πράξη του μας δίνει τις πολλαπλές προοπτικές που ανοίγονται μπροστά μας, όταν, αντί να εγκαταλείπουμε κάτι, το αξιοποιούμε αλλάζοντας την χρήση και την εικόνα του. Οι «Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου ή το Σύμβολο της Αμοιβαιότητας» είναι ένα πρότζεκτ μιας παρόμοιας προσπάθειας που προσπαθεί να ενσαρκώσει ένα τέτοιο πνεύμα. Να φτιάξουμε ένα έργο για τις πόλεις το οποίο θα μπορεί να υπάρχει παντού μέσα στους δημόσιους χώρους, στις πλατείες, στα νοσοκομεία, στα σχολεία, στα νηπιαγωγεία, ακόμη και έξω από τα εμπορικά καταστήματα όπου κανείς θα μπορεί να αφήνει ένα δώρο για τον συνάνθρωπό του, το οποίο θα προέρχεται είτε από το περίσσευμα είτε από το υστέρημά του. Από την άλλη πλευρά, αυτό για να λειτουργήσει οφείλει πρώτα να θεμελιωθεί και να αναγνωριστεί ως ένα σύμβολο μέσα στην κοινωνία, να αποτυπωθεί στη μνήμη και να είναι αναγνωρίσιμο από τους χρήστες όπως είναι το σύμβολο της ανακύκλωσης ή το σύμβολο της ειρήνης.
- Πώς επιτυγχάνεται μια ζωή χωρίς σπατάλη;
Ένας καλλιτέχνης έχει το χάρισμα, τον προσανατολισμό και την εκπαίδευση να μετατρέπει το ευτελές σε πολύτιμο. Το βασικό μάθημα που έλαβα από τον αγαπημένο μου δάσκαλο μου Γεώργιο Μαυροειδή στην ΑΣΚΤ ήταν το ‘φιλοκαλοῦμεν τέ γάρ μετ’ εὐτελείας…’ Ήταν αυτός που μου δίδαξε πώς να παίρνω μια πεταμένη χάρτινη σακούλα και να πρέπει να την μετατρέψω σε κάτι (έργο), δηλαδή μου δίδασκε την δημιουργική ικανότητα της μεταμόρφωσης και της μεταποίησης των αντικειμένων, από κάτι άχρηστο να δημιουργώ κάτι λειτουργικό ή και πολύτιμο. Μέσα λοιπόν σε αυτή τη λογική, η απάντηση είναι πως μπορούμε να το επιτύχουμε κατευθύνοντας τους εαυτούς μας στη δημιουργία και όχι στην κατανάλωση, στην αισθητική του λειτουργικού αντί του συσωρευτικού και στη διάκριση του χρήσιμου και του άχρηστου.
- Είναι γεγονός, ότι στην τέχνη δεν δίνεται ποτέ αρκετή χρηματοδότηση, ώστε να αλλάξει η ασκήμια της παρούσας αστικοποίησης. Πώς θα απαντούσατε εσείς, που έχετε την τεχνογνωσία, που απορρέει από την διδακτορική σας διατριβή με θέμα: «Έργα Τέχνης Μεγάλης Κλίμακας στον Αστικό και Φυσικό Χώρο από τη δεκαετία του ’60 έως τον 21ο αιώνα»;
Στη Γαλλία, ήδη από το 1951 έχει υπογραφεί μια εγκύκλιος η οποία καθιστούσε υποχρεωτική τη μέριμνα για την καλλιτεχνική πλαισίωση των σχολικών και πανεπιστημιακών μονάδων και η οποία στη συνέχεια αποτέλεσε τη βάση για τη νομοθετική ρύθμιση του 1%. Η ρύθμιση αυτή προέβλεπε ότι έως το 1% του συνολικού κόστους της κατασκευής ενός κτιρίου έπρεπε να δίνεται στη δημιουργία έργων τέχνης.
Το μέτρο αυτό είχε τρεις σαφείς στόχους: α) Επιχειρούσε να φέρει το άτομο σε επαφή με την τέχνη από πολύ μικρή ηλικία καλλιεργώντας την αντίληψη ότι η καλλιτεχνική δημιουργία έπρεπε να είναι σε άμεση και καθημερινή επαφή με τα παιδιά. β) Επιδίωκε να υποστηρίξει τους καλλιτέχνες ώστε να μπορούν να ζήσουν από το καλλιτεχνικό τους έργο. γ) Προσπαθούσε να συνδέσει τις Τέχνες με την Αρχιτεκτονική και το Αστικό Περιβάλλον. Με προτροπή του Andre Marlaux, υπουργού Πολιτισμού, το 1% θεμελιώθηκε στην αρχιτεκτονική, πραγματοποιώντας έτσι μια σημαντική πολιτική για τον πολιτισμό που πρωτίστως αφορούσε το ευρύ κοινό. Οι αποφάσεις αφορούσαν σχέδια για καλλιτεχνικά έργα στα οποία το κόστος δεν έπρεπε να υπερβαίνει ένα ορισμένο χρηματοδοτικό όριο.
Είναι ώρα και για την Ελλάδα να καθιερώσει ένα αντίστοιχο 1%. Και για να σας απαντήσω κάπως προσωπικά και ουτοπικά, ενδεχομένως, αν ήταν στο χέρι μου θα συσπείρωνα όλους τους πνευματικούς ανθρώπους της Χώρας τόσο από τον χώρο της Τέχνης όσο και από τον χώρο της Επιστήμης και της Φιλοσοφίας και θα έδινα πόστα σημαντικά ώστε να οργανωθεί καλύτερα η Ελληνική Κοινωνία. Περιβαλλοντολόγοι, βιολόγοι, γεωπόνοι θα ήταν στο προσκήνιο επίσης ώστε να φτιάξουμε πραγματικές πράσινες πόλεις και θα καλούσα κάθε εκπαιδευτικό σε κάθε σχολείο να επιμεληθεί ένα αληθινό πράσινο σχολείο.
«…αν η Ελληνική Κοινωνία έπαιρνε την απόφαση να εγκαταστήσει έναν κήπο παντού, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση έργων τέχνης παντού, θα είχαμε μια άλλη Ελλάδα από την άποψη της αισθητικής.»
Πιστεύω πολύ στη πράσινη Αρχιτεκτονική και στην αληθινή πράσινη πόλη σε συνδυασμό με τη δημόσια τέχνη παντού. Γλυπτά στα πάρκα και στις πλατείες, έργα τέχνης στα σχολεία, στις αυλές και στις τάξεις. Μιλάμε σήμερα για τη βαρβαρότητα-μπούλινγκ στα σχολεία. Ας γεμίσουμε τα σχολεία με ομορφιά, με φυτά, αυλές με παιχνίδια και τάξεις με έργα τέχνης, έστω και με εκτυπώσεις έργων από τα αριστουργήματα του Παγκόσμιου Πολιτισμού, και να, αμέσως μια βελτίωση θα γεννηθεί. Ναι, τελικά νομίζω πως αν η Ελληνική Κοινωνία έπαιρνε την απόφαση να εγκαταστήσει έναν κήπο παντού, φυτά και λουλούδια στους δρόμους, στις πλατείες, στα μπαλκόνια, στους δημόσιους χώρους και στα ιδρύματα, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση έργων τέχνης παντού, θα είχαμε μια άλλη Ελλάδα από την άποψη της αισθητικής. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε πως η τοποθέτηση έργων τέχνης από τη συλλογή των αποφοίτων της ΑΣΚΤ στους χώρους του Υπουργείου Παιδείας είναι μια εξαιρετικά καλή επιλογή και είθε αυτό να επεκταθεί σε όλα τα Υπουργεία, Ιδρύματα ή Δημόσιους Οργανισμούς.
- Κατά τη γνώμη σας, πρέπει οι καλλιτέχνες να δημιουργούν σύμφωνα με τις προσδοκίες του κοινού και οφείλει η δημόσια τέχνη να διαμορφώσει δικά της κριτήρια καταλληλότητας, ποιότητας και γούστου διαφορετικά από εκείνα του καλλιτεχνικού εργαστηρίου;
Εδώ η απάντηση είναι νομίζω δυο ταχυτήτων. Στην ουσία, η απάντηση μοιάζει με την Επιστήμη. Έχουμε τα ερευνητικά κέντρα που δοκιμάζουμε, ερευνούμε και κάποτε-κάποτε καταλήγουμε και έχουμε και την εφαρμοσμένη επιστήμη που χρησιμοποιούμε λ.χ. για να θεραπεύσουμε. Χρειάζονται και τα δύο, το καθένα στο πεδίο του. Η δημόσια τέχνη, καλό είναι από τα αποτελέσματα που έχουν μελετηθεί να έχει την αποδοχή από το κοινό. Πρέπει, λοιπόν, να προσδιορίζουμε το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε, τις απαιτήσεις, τις ανάγκες, την κατανόηση ή το μορφωτικό του επίπεδο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως κάποιες φορές το κοινό δεν μας εκπλήσσει.
Από την άλλη, ας σκεφτούμε πως ένας καλλιτέχνης απόφοιτος ΑΕΙ Τέχνης με πολλές σύγχρονες αναζητήσεις που παραμένει στη προσωπική ερευνητική του διαδρομή στο καλλιτεχνικό του εργαστήριο, θα αντιμετωπιστεί διαφορετικά στο χωριό του, διαφορετικά σε κάποια μεγαλούπολη της Ελλάδας, και ο ίδιος καλλιτέχνης ενδεχομένως θα αντιμετωπιστεί διαφορετικά στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Εν κατακλείδι, η δημόσια Τέχνη έχει συγκεκριμένα κριτήρια καταλληλότητας ως προς την ποιότητα και την αποδοχή ενώ η τέχνη του καλλιτεχνικού εργαστηρίου έχει μόνο τα κριτήρια καταλληλότητας ως προς την ποιότητα.
- Ποιες άλλες μορφές μπορούν να πάρουν τα έργα με κοινωνικό χαρακτήρα;
Τα έργα με κοινωνικό χαρακτήρα μπορούν να λειτουργήσουν ως έργα ευαισθητοποίησης του κοινού στα βασικά προβλήματα της κοινωνίας. Βέβαια, πάλι να αναφέρουμε, πως αυτό είναι και θέμα πολιτικής βούλησης.
- Τελικά μπορεί η τέχνη να αλλάξει την καθημερινότητα των πόλεων;
Αν εκπαιδεύουμε χιλιάδες καλλιτέχνες να μπορούν να διαχέουν μέσα στη καθημερινότητα των πόλεων την αισθητική και από την άλλη τους αποκόπτουμε από την ενεργή συμμετοχή στα κοινά και τους βυθίζουμε στην ανεργία και την απογοήτευση, σε ένα μέλλον χωρίς αντικείμενο, όταν γονείς Καλλιτεχνικών Σχολείων τρομάζουν στην ιδέα μήπως σπουδάσουν τα παιδιά τους Τέχνη γιατί δεν θα έχουν μέλλον και κλαίνε, ε, τότε δεν μπορεί η τέχνη να αλλάξει την καθημερινότητα των πόλεων. Απαιτείται πολιτική βούληση. Και ναι μεν η Τέχνη μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητα των Πόλεων, αλλά πρέπει να αφήσουμε τον καλλιτέχνη να κάνει το έργο του όπως αφήνουμε το γιατρό να φέρει Θεραπεία. Αν ενώσουμε μάλιστα με τη τέχνη και την πράσινη αντίληψη και αρχιτεκτονική παντού, τότε μια καλύτερη κοινωνία είναι εκεί και μας περιμένει.
