Σε εγρήγορση και ετοιμότητα παρέμβασης σε εταίρους και συμμάχους βρίσκεται η Αθήνα για το ενδεχόμενο να υλοποιηθεί το σενάριο οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) ανάμεσα στην Τουρκία και τη Συρία, με σκοπό να υπονομευθούν τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μάλιστα, χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης ενημέρωσαν τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες γι’ αυτές τις συζητήσεις περί τουρκοσυριακού συμφώνου οριοθέτησης ΑΟΖ. Μετά την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Χριστοδουλίδης ενημέρωσαν τους ομολόγους τους «γι’ αυτές τις συζητήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας ότι θα μπορούσε να καθοριστεί κάποιου είδους ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, η οποία να παραγνωρίζει τα αναμφισβήτητα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου». Σημείωσε, ωστόσο, ότι έως τώρα αυτή η συζήτηση «κινείται στον κύκλο των δημοσιογραφικών πληροφοριών», ενώ υπενθύμισε ότι και το τουρκολιβυκό μνημόνιο έχει κηρυχθεί παράτυπο από την Ε.Ε.
Οπως αναφέρει η «Καθημερινή», για την Αθήνα όλη αυτή η συζήτηση είναι ακόμη πρόωρη, καθώς η πραγματικότητα στο έδαφος της Συρίας είναι εντελώς ρευστή. Εν ολίγοις η χώρα δεν έχει ακόμη ένα σαφές, έστω μεταβατικό, σχήμα διακυβέρνησης, ενώ παραμένουν ερωτήματα, όπως η εσωτερική δομή της Συρίας. Χθες, πάντως, προσερχόμενος στις εργασίες της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ετάχθη υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας, ενώ σημείωσε ότι η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να είναι «πάνω από όλα συμπεριληπτική, η οποία θα υποστηρίξει και θα διαφυλάξει τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων». Ενώ υπογράμμισε ότι «σε αυτή τη συζήτηση η Ευρώπη πρέπει να προσέλθει με μια ενιαία άποψη και η Ελλάδα θα έχει έναν καθοριστικό ρόλο στο να διαμορφώσει την ευρωπαϊκή προσέγγιση στα ζητήματα που αφορούν τη Συρία». Είναι, λοιπόν, προφανές ότι η Αθήνα θα θέσει αυτά τα θέματα και στην Ε.Ε.
Ανάλογη τακτική διπλωματικής εγρήγορσης ακολουθεί και η Λευκωσία, η οποία –άλλωστε– γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο κινείται η Αγκυρα, η οποία στο παρελθόν είχε επιχειρήσει να τορπιλίσει ακόμη και υφιστάμενες συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Το σχέδιο δελεασμού από την Αγκυρα των παράκτιων χωρών της Μέσης Ανατολής με αυξημένη επήρεια κατά τη χάραξη θαλασσίων ζωνών, προκειμένου, πρακτικά, η Τουρκία να αποκτήσει πρόσβαση στο βόρειο ήμισυ της Ανατολικής Μεσογείου, δεν είναι καινούριο. Η Άγκυρα έχει ήδη στο παρελθόν προσφέρει δικαιοδοσίες που δεν της ανήκουν –από τμήματα της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)– στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ, δίχως, βέβαια, να επιτύχει τον στόχο της.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ και η αντικατάστασή του με κάτι το οποίο παραμένει ακόμη αρκετά θολό έχει οδηγήσει την Άγκυρα στην προώθηση των σεναρίων περί οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Συρία, λαμβάνοντας υπόψη τη μαξιμαλιστική θέση της Τουρκίας ότι η Κύπρος ως νησί δεν μπορεί να έχει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, ως εκ τούτου η Τουρκία μπορεί να οριοθετήσει ΑΟΖ όχι μόνο ως χώρα με παρακείμενες ακτές, αλλά και ως χώρα με αντικείμενες ακτές. Ουσιαστικά, με μια ματιά στον χάρτη που συνοδεύει το ρεπορτάζ καθίσταται σαφές ότι η Άγκυρα επιθυμεί οριοθέτηση ΑΟΖ με βάση την παραδοχή ότι η θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται δυτικά της κατεχόμενης Χερσονήσου της Καρπασίας στην Κύπρο ανήκει στην τουρκική δικαιοδοσία.
Την τραβηγμένη και βασισμένη στην επιβολή των στρεβλών απόψεων της Τουρκίας σε αυτά τα ζητήματα στρατηγική την έχουμε δει να εφαρμόζεται στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο, αν και έως ένα βαθμό παράτυπο, έχει καταστεί «σημαία» από την Αγκυρα.
Ο Χουλουσί Ακάρ υπέρ της ΑΟΖ με τη Συρία
Μετά τα πολλά δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, για πρώτη φορά η Aγκυρα «πολιτικοποιεί» το ζήτημα της πιθανής συμφωνίας καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Ο πρώην υπουργός Αμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ, ο οποίος τωρα είναι πρόεδρος της επιτροπής εθνικής άμυνας του τουρκικού κοινοβουλίου, τόνισε ότι «η εδαφική κυριαρχία της Τουρκίας θα αυξηθεί εάν υπογραφεί συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας με τη Συρία». Ο κ. Ακάρ σε συνέντευξή του υποστήριξε ότι «μετά την εκλογή νέας διοίκησης στη Συρία και την αποκατάσταση της τάξης στη χώρα, η Τουρκία ενδέχεται να προβεί σε κίνηση θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Η Τουρκία άνοιξε γρήγορα την πρεσβεία της στη Δαμασκό, προκειμένου να ενισχύσει τις διπλωματικές σχέσεις της με τη Συρία πιο γρήγορα από άλλες χώρες. Στη νέα περίοδο, μια πιθανή συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία θα επεκτείνει την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας στη Μεσόγειο».
Αυτή είναι η πρώτη φορά που κυβερνητικός βουλευτής στην Τουρκία θέτει θέμα συμφωνίας με τη Δαμασκό. Στην Αγκυρα, υπάρχουν κύκλοι της κυβέρνησης αλλά και εθνικιστές που εκτιμούν πως η προσωρινή κυβέρνηση της Συρίας είναι ιδιαίτερα φιλική προς την Αγκυρα, και είναι η στιγμή που μπορούν να δημιουργηθούν τετελεσμένα πριν αλλάξουν τα δεδομένα. Η αιφνιδιαστική συμφωνία για ΑΟΖ που είχε υπογράψει η Τουρκία με τη Λιβύη το 2019 θεωρείται ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση. Στόχος αυτής της πιθανής συμφωνίας είναι ο περιορισμός της ΑΟΖ της Κύπρου: ακόμη και σε περίπτωση επίτευξης κάποιας συμφωνίας στην επίλυση του Κυπριακού, η Αγκυρα θα έχει συγκεκριμένα τετελεσμένα που δεν θα μπορούν να αλλάξουν στην Αν. Μεσόγειο.
Ο πρώην υπουργός και νυν πρόεδρος της επιτροπής άμυνας της Βουλής είναι ο πρώτος Τούρκος πολιτικός που τοποθετήθηκε, τονίζοντας ότι «η εδαφική κυριαρχία της Τουρκίας θα αυξηθεί».
Eν τω μεταξύ, ο γενικός διοικητής των ειδικών δυνάμεων του 2ου Σώματος του Εθνικού Στρατού της Συρίας, Σεΐφ Αμπουακίρ Πολάρ, ο διοικητής της Μεραρχίας Σουλεϊμάν Σαχ Μοχάμαντ Κασίμ και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Συριακών Τουρκομάνων Ταρίκ Σούλο Τζεβιτζί επισκέφθηκαν τον πρόεδρο του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Η αντιπολίτευση θεωρεί πως αυτή η επίσκεψη δείχνει τις στενές επαφές της Αγκυρας με όσους ανέτρεψαν το καθεστώς Ασαντ στη Συρία.
Την ίδια ώρα, το τηλεοπτικό δίκτυο NOW ανέφερε ότι αποφυλακίστηκαν τα έξι μέλη του Iσλαμικού Κράτους που είχαν σχέση με το τρομοκρατικό χτύπημα στο αεροδρόμιο Aτατούρκ, όπου είχαν σκοτωθεί 45 άνθρωποι. Ολοι τους είχαν καταδικαστεί σε 46 φορές ισόβια κάθειρξη. Σύμφωνα με το δίκτυο, η απόφαση της αποφυλάκισης ελήφθη την περασμένη εβδομάδα. Το ερώτημα που θέτουν οι δημοσιογράφοι είναι «αν αυτή η απόφαση έχει σχέση με τον Γκολάνι στη Συρία».
Ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, Οζγκιούρ Οζέλ, ισχυρίστηκε πως η απόφαση της αποφυλάκισης ελήφθη λόγω της αλλαγής της εξουσίας στη Συρία και της επικράτησης των ισλαμιστών. Η υπηρεσία αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης της τουρκικής προεδρίας δεν διέψευσε το γεγονός της αποφυλάκισης των μελών του Ισλαμικού Κράτους, όμως τόνισε ότι δεν ήταν οι δράστες του τρομοκρατικού χτυπήματος στο αεροδρόμιο Ατατούρκ το 2016.
