Ο Sullivan πίστευε ότι το άγχος είναι αυτό που μας εμποδίζει να αντιληφθούμε πράγματα που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στη διόρθωση των λαθών μας και ότι διαχειριζόμαστε το άγχος μας με ενίσχυση των πράξεων που θα μας κάνουν να νιώσουμε πιο ασφαλείς κατασκευάζοντας έναν δυνατόν, προσδιορισμένο και οριοθετημένο εαυτό.
Σύμφωνα με τον Sullivan, αυτός ο μυθοποιημένος εαυτός χαράζει την πορεία του στη ζωή πάνω σε μονοπάτια επιλεκτικής έλλειψης προσοχής και ποτέ δεν παρεκκλίνει από την καλά μαθημένη και ιδιαίτερα περιορισμένη πορεία του. Ως αποτέλεσμα, ο εαυτός, παραπλανημένος από το άγχος και υπηρετώντας μια υποτιθέμενη αυτοσυντήρηση, υποτιμά και μερικές αγνοεί τον ρόλο και τη σημασία των άλλων στη διαμόρφωσή μας ως ατόμων.
Ο Sullivan έδωσε έμφαση στην άποψή του ότι υπάρχει σημαντική αλληλοδιείσδυση μεταξύ του εαυτού και των άλλων, είτε ο εαυτός επιλέγει να το αναγνωρίσει είτε όχι. Αυτό δεν σημαίνει ότι απέφευγε την υποκειμενικότητα ή την έννοια της εσωτερικής ζωής. Μάλλον, σύμφωνα με τον Sullivan, η εσωτερική ψυχολογική ζωή σε σημαντικό βαθμό κατοικείται και διαμορφώνεται από τους άλλους:
‘’Από όσο ξέρω, κάθε ανθρώπινο ον έχει πολλές προσωπικότητες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Και καθώς πολλές από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις είναι λειτουργίες απευθυνόμενες σε φανταστικούς ανθρώπους –αυτό σημαίνει σε ανθρώπους που με καμία έννοια δεν είναι υλικά ενσαρκωμένοι- και καθώς έχουν την ίδια και μεγαλύτερη αξία και σημασία από αυτές τις λειτουργίες που απευθύνονται σε υλικά υπαρκτούς ανθρώπους όπως οι ταμίες στο γωνιακό κατάστημα, μπορεί κανείς να δει ότι παρότι η ψευδαίσθηση της προσωπικής μοναδικότητας ακούγεται σαν κάτι πολύ τρελό όταν το ακούς πρώτη φορά, υπάρχει σε αυτή, αν μη τι άλλο, τροφή για σκέψη’’.
Ο προσωποποιημένος εαυτός είναι δημιουργημένος ακριβώς για να αντισταθμίσει το άγχος της αλληλοδιείσδυσης με τους άλλους. Πάντως, στις σχέσεις οικειότητας, είτε πρόκειται για φιλίες, γάμο ή ψυχανάλυση, υπάρχει η δυνατότητα για ευεργετική αλληλοδιείσδυση και κατά αυτόν τον τρόπο διεύρυνση.
Αυτός ο προσωποποιημένος εαυτός μπορεί να αναδειχθεί τόσο στην ψυχαναλυτική θεραπεία όσο και στη θεραπεία οικογένειας, αν και η διαδικασία είναι λίγο διαφορετική στην καθεμία. Όταν το πλαίσιο είναι αναλυτικό, η προσωποποίηση προσδιορίζεται ως μεταβιβαστικό φαινόμενο. Ο ψυχαναλυτής μπορεί να διερωτάται για το πώς μια εντύπωση μοναδικότητας του ασθενή τον καθιστά αδιαπέραστο ως προς τη δέσμευση και την ερμηνεία. Όταν το πλαίσιο είναι συστημικό, η εστίαση βρίσκεται στο πως η εντύπωση μοναδικότητας και ιδιαιτερότητας του/ της ασθενή δεν τον/την αφήνει να ακούσει ή να συνεργαστεί με τον σημαντικό άλλο.
Πράγματι ένα από τα ενδιαφέροντα θέματα στη θεραπεία ζεύγους είναι η ισχυρή επίδραση των μετατοπίσεων στην προσωποποίηση του σημαντικού άλλου, οι οποίες δεν επηρεάζουν μόνο τη λειτουργία της σχέσης, αλλά και την αυτοενημερότητα και τον τρόπο που βιώνουμε τον εαυτό μας. Άνθρωποι που ξαφνικά αλλάζουν τις υποθέσεις εργασίας τους για τον άλλο αλλάζουν ριζικά τον τρόπο που οι ίδιοι νιώθουν» (σελ. 64-65).
- Πηγή: Μαίρη- Τζόαν Γκέρσον. 2015. Ο πλαισιωμένος εαυτός. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
