Ο αέρας είναι ανεπαίσθητος, κι όμως κινείται, συγκεντρώνει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, εγκαταστάσεις, βίντεο και περφόρμανς από σημαντικούς διεθνείς και Έλληνες καλλιτέχνες. Παρουσιάζεται σε έναν νέο χώρο στην Αθήνα, ενεργοποιώντας ένα οικοδόμημα των αρχών του 20ού αιώνα στην Κηπούπολη Κυπριάδη.
Στην έκθεση, η Iστορία κυκλοφορεί στον αέρα, διαπερνά τις υποδομές, αντηχεί σε αρχιτεκτονικές που διαμορφώνουν την εμπειρία του χώρου. Ενός χώρου συγκινησιακά φορτισμένου όπου οι αποικιοκρατικές οικονομίες, η τεχνολογική αυτοματοποίηση και οι αλγοριθμικές αφαιρέσεις ρυθμίζουν σώματα, τοπία και υποκειμενικότητες με τρόπους ταυτόχρονα υλικούς και αδιάληπτους. Σε έναν τόπο με επικαλυπτόμενες ιστορίες από προηγούμενες κατοικήσεις που μοιάζει να συμβιώνει με τα ίχνη τους, με τις ιστορίες μηχανοποίησης, ελέγχου, αλλά και καθημερινής ζωής που το εμποτίζουν. Το κτίριο φέρει επάνω του τα ίχνη διαδοχικών κατοχών. Καταλήφθηκε από τον βρετανικό στρατό κατά την τελευταία φάση του Β ́ Παγκοσμίου Πολέμου και τον Εμφύλιο, μετατράπηκε σε στρατιωτικό επιτελείο, οι τοίχοι του φέρουν μνήμες επιτήρησης, διοίκησης και σύγκρουσης αλλά και συμβίωσης και επανάκτησης.
Ο αέρας είναι ανεπαίσθητος, κι όμως κινείται, ενεργοποιεί αυτά τα ίχνη, που πλέον λειτουργούν ως δομικά στοιχεία, επηρεάζοντας τη μορφή της παρουσίασης. Η περιοχή όπου λαμβάνει χώρα η έκθεση ξετυλίγεται ως παλίμψηστο αποικιακών φαντασιώσεων και φιλοδοξιών μετάφρασής τους∙ μια κηπούπολη όπου το οργανωμένο πράσινο και οι γεωμετρημένες ρυμοτομίες αποτυπώνουν την επιθυμία εξορθολογισμένης αναδιαμόρφωσης του τοπίου. Τα ιδεώδη του σχεδιασμού ρίχνουν φως στην επιμένουσα τάση εξευγενισμού, τις οικουμενικές υποσχέσεις προόδου, αλλά και την επιθυμία επικάλυψης των ετερόκλητων ιστορικών στρωμάτων. Στη σύγχρονη Αθήνα, με τον πολεοδομικό σχεδιασμό σε διαρκή διαπραγμάτευση, η σχέση με έναν οργανωμένο χώρο που δίνει έμφαση στο πράσινο προκαλεί μια αίσθηση θαλπωρής και ενεργοποιεί συναισθήματα νοσταλγίας. Η έκθεση όμως επιχειρεί να αποσταθεροποιήσει τέτοιου είδους μονοσήμαντες αφηγήσεις. Το ερώτημα ενός κοσμοπολίτικου μέλλοντος αιωρείται αμήχανα σε μια πόλη που κατακλύζεται από τον τουρισμό και ταυτόχρονα αποσυντίθεται, ενώ γειτονιές κάποτε ζωντανές από καλλιτεχνική ενέργεια, διεκδικούνται ξανά από νέες παρεμβάσεις, χωρίς να είναι σαφές αν αυτές αμφισβητούν ή αναπαράγουν τις συνθήκες που καλούνται να μετασχηματίσουν.
Οι εντάσεις που προσεγγίζει η έκθεση εκτείνονται και στη γενεαλογία του ονόματος της περιοχής. Η κηπούπολη Κυπριάδη φέρει το όνομα του γεωπόνου και μηχανικού που την ίδρυσε, ενώ παράλληλα φέρνει στο προσκήνιο και τις προγονικές μεταναστεύσεις στην Αίγυπτο και το Σουδάν. Από το κυνήγι και το βαμβάκι ως τις τράπεζες και την αεροπλοΐα, η τεχνολογική και οικονομική επέκταση φαίνεται να αρθρώνεται γύρω από διαδικασίες εξόρυξης, αλλά και περίπλοκες και κάποιες φορές αντικρουόμενες πορείες. Από τον σχεδιασμό ενός πρώιμου αυτόματου πιλότου στις σύγχρονες μορφές αυτοματοποίησης και αλγοριθμικής διακυβέρνησης, από τον κήπο στον νέο συντελεστή δόμησης. Η κηπούπολη πρότεινε μια σύζευξη οργανωμένης φύσης και ανθρώπινης κατοίκησης, ενσαρκώνοντας την πίστη σε ουτοπικές αναδιαμορφώσεις του αστικού ιστού. Η έκθεση επιμένει στην ιδέα της σύζευξης σε κριτικό αναστοχασμό απέναντι σε διαδικασίες κατάτμησης και επιβολής οριοθέτησης, καθώς και απέναντι στον διαχωρισμό του περιβάλλοντος και της κατοίκησής του, της μνήμης και της διαχείρισης του μέλλοντος, του κέντρου και της περιφέρειας. Ο χώρος δράσης καθιστά τις ήδη υπάρχουσες εντάσεις προς αυτή την κατεύθυνση απτές και ορατές, το σχεδιασμένο περιβάλλον διασταυρώνεται με μνημονικά ίχνη και τον σύγχρονο πολεοδομικό ιστό αλλά και το μη ανθρωπογενές περιβάλλον, πυροδοτώντας μια ανα-διεκδίκηση του χώρου.
Μέσα σε αυτό το πεδίο έντασης, οι συμμετέχοντες/ουσες καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες διερευνούν τα ασταθή όρια μεταξύ ανθρώπινου και μη ανθρώπινου, παρουσίας και εξαφάνισης, επιφάνειας και ρήξης. Μορφές αναδύονται, γλυπτικές χειρονομίες στέκονται ανάμεσα στον επιτονισμό του μύθου και την απαξίωσή του, ούτε πλήρως υλικά ούτε εντελώς φασματικά. Η αισθητική της κατανάλωσης αποδομείται, αποκαλύπτοντας την καπιταλιστική επιθυμία ως παράδοξο: φετιχοποίηση αλλά και εξάντληση, υπερέκθεση αλλά και κενότητα νοήματος. Το σώμα μετατρέπεται σε πεδίο διεκδίκησης, εκτεθειμένο μέσα από στρώσεις αφαίρεσης, κατάτμηση ή αιώρηση στον αέρα. Συναισθηματικά φορτισμένα στοιχεία μεταμορφώνονται υποδεικνύοντας συνθήκες πίεσης, ευθραυστότητας αλλά και κίνησης, μεταστροφής. Χώροι αναστοχασμού, ανάκλασης αλλά και ανάκλησης δεδομένων θέσεων αμφισβητούν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε, υπενθυμίζοντάς μας ότι η όραση δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Το σώμα γίνεται χώρος αμφισβήτησης, καλυμμένο και αποκαλυπτόμενο μέσα από χειρονομίες αφαίρεσης, υπερβολής ή επιτέλεσης.
Στον πυρήνα της, η έκθεση Ο αέρας είναι ανεπαίσθητος, κι όμως κινείται οργανώνεται γύρω από σχήματα σύμπλεξης και αντιπαράθεσης: τους επαναληπτικούς βρόχους της ιστορίας, τις καταστροφικές αναβιώσεις της αποικιοκρατίας, τους μηχανισμούς που αδιάκοπα προγραμματίζουν και επαναπρογραμματίζουν σώματα και υποδομές. Από τις δομές που κατοικούμε, στα συστήματα που διαμορφώνουν την αντίληψή μας, μέχρι τις εικόνες που μας συγκινούν. Χρονικότητες δονούνται κάτω από το συσσωρευμένα βάρη παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος, καταφθάνοντας σπονδυλωτά σαν αντίλαλος· σαν ένα τρεμόπαιγμα, μια ατμοσφαιρική μετατόπιση που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια.
Καλλιτέχνες: Rebecca Ackroyd, Jean-Marie Appriou, Adham Faramawy, Harm Gerdes, Μαρία Γεωργούλα, Jacopo Mazzetti, Jack McConville, Ραλλού Παναγιώτου, Εύα Παπαμαργαρίτη, Νάνα Σαχίνη, Yves Scherer, Δέσποινα Χαριτωνίδη
- Επιμέλεια: Πάνος Γιαννικόπουλος
- Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Άννα Μαρία Λουδάρου
- Βοηθός Επιμέλειας: Αλεξάνδρα Μαλακασιώτη
- Διόρθωση κειμένων: Νατάσα Σίδερη
- Graphic Design: Θοδωρής Δημητρόπουλος
- Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός: Έφη Τσίμη
25.04.25 | 20:00
Performance
Μαρία Γεωργούλα: Palindromes
Performers: Βαγγέλης Λιοπυράκης, Σταύρος Παπαδόπουλος
DJ Set: Roubi Roubi Roubi / Roubini Stagouraki
Κεντρική εικόνα θέματος: Eva Papamargariti Lethargic Mutiny, 2020 HD video, color, sound, 4 minutes
