Ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος Αύγουστος (Marcus Aurelius Antoninus, π.203 – 11 Μαρτίου 222), γνωστός κοινώς ως Ηλιογάβαλος ή Ελαγάβαλος (Heliogabalus ή Elagabalus), ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 218 έως το 222. Ήταν μέλος της δυναστείας των Σεβήρων, Σύριος, και γιος του Σέξτου Βάριου Μάρκελλου και της Ιουλίας Σοαιμάδας, κόρης του Ιουλίου Αβίτου Αλεξιανού υπάτου το 200. Στα νεανικά του χρόνια υπηρέτησε ως ιερέας του θεού Ηλιογάβαλου στην Έμεσα, πατρίδα της οικογένειας της μητέρας του.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Βάριος Άβιτος Βασσιανός, ενώ το Ηλιογάβαλος (από ορισμένους Έλληνες συγγραφείς αναφέρεται και ως Ελαγάβαλος) προήλθε από το ιερατικό του λειτούργημα. Έμεινε στην ιστορία για την εκκεντρική και προκλητική συμπεριφορά του καθώς και για την επιβολή στον ρωμαϊκό κόσμο της λατρείας του Θεού Βαλ.
Η μητέρα του, Ιουλία Σοαιμιάς, ήταν κόρη της Ιουλίας Μαίσας η οποία ήταν κουνιάδα του αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου. Από την οικογένεια της μητέρας του προέρχονταν κληρονομικά οι ύπατοι-ιερείς του Θεού Ήλιου στην Έμεσα. Το όνομα του Θεού της θρησκείας αυτής ήταν Ελα-Γάβαλ (Elah-Gabal), εξ ου και το όνομα του αυτοκράτορα (Ελαγάβαλος).
Η ανάρρησή του στο θρόνο
Μετά το τέλος του Αυτοκράτορα Καρακάλλα (εξαδέλφου της Ιουλίας Σοαιμιάδας) τον διαδέχθηκε στο θρόνο ο εκλεκτός των πραιτωριανών Μακρίνος. Σε αυτή τη χρονική συγκυρία και ενώ ο Μακρίνος μόλις είχε ενθρονιστεί, η μητέρα και η γιαγιά του Ηλιογάβαλου τον παρουσίασαν ως νόθο παιδί του Καρακάλλα, φροντίζοντας ταυτόχρονα να αποσπάσουν την υποστήριξη ικανών στρατευμάτων στη Συρία. Το 218 όλα τα στρατεύματα που βρίσκονταν στην Ανατολή εγκατέλειψαν τον Μακρίνο και, αφού τον δολοφόνησαν, επέβαλαν εκ των πραγμάτων τον Ηλιογάβαλο ως Αυτοκράτορα με την έγκριση της Συγκλήτου.
Η σύντομη βασιλεία
Η πρώτη ενέργεια του Ηλιογάβαλου ήταν να επιβάλλει τη λατρεία του Θεού Βάαλ, ενώ δολοφόνησε αρκετούς υψηλόβαθμους, αλλά διαφωνούντες, στρατηγούς του. Ευνόησε την άνοδο σε καίρια αξιώματα σε ανθρώπους που ξεχώριζαν για την ομορφιά και την ταπεινή καταγωγή τους. Η εν γένει εκκεντρική συμπεριφορά του και πολύ περισσότερο τα ομοφυλοφιλικά όργια, στα οποία συμμετείχε, προκάλεσαν τη συντηρητική κοινωνία της Ρώμης. Ως εκ τούτου, αλλά και λόγω του νεαρού της ηλικίας του, η γιαγιά του Ιουλία Μαίσα είχε αρκετή εξουσία και δύναμη, ώστε να τον πείσει να ορίσει ως διάδοχό του, τον εξάδελφό του Αλέξανδρο Σεβήρο.
Ο Ηλιογάβαλος γρήγορα κατανόησε ότι η απόφαση του να ορίσει διάδοχο, ήταν στην ουσία εις βάρος του, και προσπάθησε να παραμερίσει τον Αλέξανδρο. Η αντίδρασή του αυτή είχε ως αποτέλεσμα να δολοφονηθεί αυτός και η μητέρα του από τη φρουρά των πραιτωριανών και να ανακηρυχθεί νέος Αυτοκράτορας ο Αλέξανδρος Σεβήρος.
Νυμφεύτηκε πρώτα την Ιουλία Κορνηλία Παύλα, μετά την Ακουιλία Σεβήρα και έπειτα την Αννία Φαυστίνα, η οποία συνδεόταν με την προηγούμενη Δυναστεία των Αντωνίνων.
Πηγές
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 26, σελίδα 357.
