Το Κάστρο του Μονσεγκίρ (château de Montségur, Montsegur στα οξιτανικά), κατασκευασμένο το 1206, ήταν ένα από τα αποκαλούμενα «κάστρα των Καθαρών» και πιθανόν το πλέον γνωστό από αυτά. Βρίσκεται στο ύψωμα που δεσπόζει στο χωριό Μονσεγκίρ στο νομό της Αριέζ (Ariège) στην περιοχή (region) των Μέσων Πυρηναίων (Midi-Pyrénées) της νοτιοδυτικής Γαλλίας κοντά στα σύνορα με την Ισπανία. Το κάστρο καταστράφηκε ύστερα από την πολιορκία και κατάληψή του από γαλλικά στρατεύματα το 1244 και η σημερινή μορφή του είναι αποτέλεσμα μερικής αποκατάστασης που έγινε σε ύστερη περίοδο από τον Γκι Β’ ντε Λεβί (Guy II de Lévis), τον φεουδάρχη της Φουά ύστερα από την παράδοση των Καθαρών και με εντολή του Γάλλου βασιλέα, γεγονός που κάνει τους ιστορικούς να αναφέρουν το σημερινό κάστρο ως “Montségur ΙΙΙ”. Έχει χαρακτηριστεί ως «ιστορικό μνημείο» από το γαλλικό υπουργείο πολιτισμού από το 1842.
Καθαροί ή Αλβιγινοί ήταν το όνομα που δόθηκε σε μια θρησκευτική σέκτα με χριστιανικές ρίζες, η οποία βασιζόταν σε στοιχεία που προέρχονταν από τον Γνωστικισμό. Εμφανίστηκαν αρχικά σε μία περιοχή της νοτιοανατολικής Γαλλίας κοντά στην Τουλούζ και εικάζεται ότι ήταν φυσική συνέχεια των Παυλικιανών της Αρμενίας και των Βογόμιλων της Βουλγαρίας, όπως επίσης φαίνεται ότι επηρεάστηκαν και από τον Μανιχαϊσμό.
Ιστορία
Μονσεγκίρ Ι
Στην περιοχή έχουν ανευρεθεί ενδείξεις οίκησης κατά την Νεολιθική εποχή. Οι αρχαιολογικές έρευνες αποκάλυψαν, επίσης, ίχνη ρωμαϊκής παρουσίας. Είναι γνωστό ότι το αρχικό κάστρο δημιουργήθηκε στην κορυφή του «Πογκ» τον 9ο αιώνα. Δεν υπάρχει, όμως, κανένα στοιχείο χάρη στο οποίο να είναι δυνατή η ανάπλαση της ιστορίας του Μονσεγκύρ κατά τη μεσαιωνική περίοδο μέχρι τον 13ο αιώνα, οπότε ο υποτελής του κόμη της Φουά (comte de Foix) Ραϊμόν ντε Περέιγ (Raymond de Péreille) (αναφερόμενος και ως Ραϊμόν δε Περέλλα, Raymond de Pérella) ξεκινά την αναστήλωση και καλύτερη οχύρωση ενός «κάστρου» (Castrum) στο οποίο περιλαμβάνονται εκτός των εσωτερικών τειχών αλλά εντός των οχυρωματικών έργων κατοικίες για, ως επί το πλείστον, αμάχους.
Μονσεγκίρ ΙΙ
Το 1204 η Εκκλησία των Καθαρών ζήτησε, μέσω των “τέλειων” Ρεϊμόν ντε Μιρπουά (Raymond de Mirepoix) και Ρεϊμόν Μπλασκό (Raymond Blasco), από τον Ραϊμόν δε Περέλλα την κατασκευή νέου κάστρου, το οποίο συνδέθηκε στενά με την ιστορία τους. Το 1209 ξεκίνησε η από κοινού “σταυροφορία” της Καθολικής Εκκλησίας και του Γάλλου βασιλέα. Την εποχή εκείνη η Οξιτανία δεν αποτελούσε τμήμα της γαλλικής επικράτειας, αλλά την διοικούσαν ισχυροί τοπικοί άρχοντες. Υπήρχαν, συνεπώς, τόσο θρησκευτικά όσο και πολιτικά συμφέροντα κατά την εκστρατεία αυτή. Αρχικά η αιφνίδια αυτή εκστρατεία υπήρξε καταστρεπτική για τους Καθαρούς, αλλά από το 1229 άρχισαν να συγκεντρώνονται πάλι. Το Μονσεγκίρ παρέμενε ελεύθερη περιοχή και χρησίμευσε ως καταφύγιό τους. Το ίδιο έτος υπογράφηκε στο Παρίσι συνθήκη μεταξύ ορισμένων τοπικών αρχόντων και του βασιλέα, η οποία επισήμως έθετε τέρμα στην “σταυροφορία” κατά των Καθαρών, στην πραγματικότητα όμως έθετε τους τοπικούς άρχοντες υπό την κυριαρχία του γαλλικού στέμματος με την υποχρέωση να βοηθήσουν στη δίωξη των Καθαρών. Πολλοί από τους άρχοντες υπέγραψαν την συνθήκη, συνέχισαν όμως να συνδράμουν “εν κρυπτώ” τους Καθαρούς.
Ο δε Περέλλα ξεκίνησε σχεδόν από το μηδέν την κατασκευή, κατεδαφίζοντας ολοσχερώς το ήδη υπάρχον οικοδόμημα. Η ομάδα αρχαιολόγων Groupe de Recherches Archeologiques de Montsegur et Environs, που διεξήγαγε αρχαιολογική έρευνα στο σημερινό κάστρο και στην ευρύτερη περιοχή κατά την περίοδο 1964 – 1976, κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: “…δεν παρέμεινε κανένα ίχνος από τα ερείπια του πρώτου φρουρίου, το οποίο είχε εγκαταλειφθεί πριν τον 13ο αιώνα, αλλά ούτε και αυτού που κατασκεύασε ο Ρειμόν ντε Περέιγ κατά το διάστημα 1207 – 1210 (Μονσεγκίρ ΙΙ)…”
Η πολιορκία του κάστρου
Από το 1232 το Μονσεγκίρ έγινε το καταφύγιο και η “πρωτεύουσα” της Εκκλησίας των Καθαρών. Το κάστρο φιλοξενεί 500 ως 600 άτομα, στα οποία περιλαμβάνονται κληρικοί, πολίτες και στρατιώτες. Φαίνεται πως τα πενιχρά ερείπια έξω από την περίμετρο του σημερινού φρουρίου είναι ό,τι απέμεινε από τις κατασκευές του δε Περέλλα για την διαμονή αυτών των ανθρώπων.
Το 1243 ο υποτελής του Βασιλέα της Γαλλίας και φεουδάρχης της Καρκασσόν Ούγος ντεζ Αρσί (Hugues des Arcis) και ο λεγάτος του Πάπα Πιέρ Αμιέλ (Pierre Amiel), επίσκοπος της Ναρμπόν, πολιορκούν το Μονσεγκίρ. Η πολιορκία αυτή θα διαρκέσει περίπου 11 μήνες και θα έχει τραγική κατάληξη: Οι πολιορκημένοι παραδίδονται στις 16 Μαρτίου 1244 και ανάμεσά τους βρίσκονται 230 Καθαροί, οι οποίοι μη θέλοντας να απαρνηθούν την πίστη τους οδηγούνται στην πυρά.
Μονσεγκίρ ΙΙΙ
Ύστερα από την πτώση του Μονσεγκίρ ο βασιλέας της Γαλλίας προσφέρει το κάστρο στον Γκι ντε Λεβί. Το κάστρο υφίσταται τρίτη ανακατασκευή, λαμβάνοντας την μορφή που έχει σήμερα, και θα παραμείνει επανδρωμένο με βασιλική φρουρά μέχρι την υπογραφή της συνθήκης των Πυρηναίων τον 17ο αιώνα.
Επιδράσεις
- Στο μυθιστόρημα του Πέτερ Μπέρλινγκ Die Kinder des Graal (ελλ. απόδοση “Τα παιδιά του Γκράαλ, εκδ. “Ψυχογιός”, 1998) περιγράφεται η δομή του κάστρου και η πολιορκία του Μονσεγκίρ ΙΙ (αν και το κάστρο αποδίδεται εσφαλμένα ως “Μονσεζούρ”).
- Το συγκρότημα Iron Maiden έχει συνθέσει τραγούδι με τον τίτλο “Montsegur” με στίχους που αναφέρονται στην σφαγή που ακολούθησε την παράδοση του κάστρου.
