Φινλανδοί στρατιώτες προελαύνουν με σκι στο μέτωπο τον Νοέμβριο του 1939
«Η Κριμαία θα παραμείνει ρωσική» και «θέλουμε συμφωνία με τον Ζελένσκι» λέει ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ, «χρειάζονται εδαφικές παραχωρήσεις» προειδοποιεί ο αντιπρόεδρος Βανς, «είμαστε έτοιμοι για συμφωνία με τις ΗΠΑ» διαμηνύει ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ. Όσο για τον δήμαρχο του Κιέβου, παραδέχεται ότι η Ουκρανία δεν αποκλείεται να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία, αν και θα πρόκειται για μία λύση «προσωρινή» και «όχι δίκαιη».
Η ομοβροντία δηλώσεων επαναφέρει τα οδυνηρά σενάρια για «ειρήνη καθ’ υπαγόρευση» στην Ουκρανία. Η οποία σε αυτή την περίπτωση καλείται να γίνει μία δεύτερη Φινλανδία, με όλα τα ιστορικά τραύματα που υποδηλώνει η σύγκριση. Δημοσιογραφικές διαρροές αναφέρουν ότι ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είχε προτείνει από το 2022 μία λύση «φινλανδοποίησης», κάτι που ο ίδιος αρνείται. Άλλωστε η ιδέα δεν ενθουσιάζει πλέον ούτε τους ίδιους τους Φινλανδούς.
Υπέρ και κατά της «φινλανδοποίησης»
Η «φινλανδοποίηση» περιγράφει ένα modus vivendi για την αρμονική συνύπαρξη μίας μικρής χώρας με έναν υπέρμετρα ισχυρό και απειλητικό γείτονα. Ήταν μία τακτική που ακολουθούσε επί δεκαετίες η Φινλανδία απέναντι στη Σοβιετική Ένωση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αποφεύγοντας ως αντάλλαγμα την πλήρη υποταγή στη Μόσχα.
Ήταν όμως και μία τακτική με τεράστιο αντίτιμο για την εθνική ανεξαρτησία της Φινλανδίας, που αναγκαζόταν να εφαρμόζει πολιτική αυστηρής ουδετερότητας, αποφεύγοντας κάθε ενέργεια ή σχόλιο που μπορεί να ενοχλεί τους Σοβιετικούς. Eνίοτε μάλιστα (από υπερβάλλοντα ζήλο, ίσως) και να παραχωρεί οικειοθελώς περισσότερα από όσα ζητούσε ευθέως ο πανίσχυρος και πάνοπλος γείτονας.
Η συζήτηση περί «φινλανδοποίησης» αναζωπυρώθηκε με αφορμή την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όμως ο πρώην πρόεδρος της Φινλανδίας Σάουλι Νιινίστο είχε δηλώσει από την αρχή ότι «θα ήταν εντελώς λάθος» να συστήσει το μοντέλο αυτό σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Και τον Νοέμβριο του 2024, μετά τη νίκη Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές, η υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας Ελίνα Βαλτόνεν προειδοποιούσε ότι μία «φινλανδοποίηση» της Ουκρανίας «δεν θα επιφέρει την ειρηνική επίλυση του πολέμου».
Προσάρτηση εδαφών στη Σoβιετική Ένωση
Στην πραγματικότητα η «φινλανδοποίηση» είχε τις ρίζες της στον επιθετικό πόλεμο που εξαπέλυσε η Σοβιετική Ένωση εναντίον της Φινλανδίας το φθινόπωρο του 1939, μετά το απεχθές σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, που διαμέλιζε την Ανατολική Ευρώπη προς όφελος των Χίτλερ και Στάλιν, κατακυρώνοντας τη Φινλανδία στη σοβιετική σφαίρα επιρροής. Έτσι ξέσπασε ο περίφημος «Πόλεμος του Χειμώνα», που έμελλε να εξελιχθεί σε εθνικό μύθο αλλά και εθνικό τραύμα.
«Η Φινλανδία αγωνίζεται μόνη, αλλά στο πλευρό των αγγέλων» έγραφαν την εποχή εκείνη οι New York Times. Σήμερα η ελβετική Neue Zürcher Zeitung σημειώνει ότι οι Φινλανδοί «αγωνίζονταν σαν λιοντάρια» απέναντι στους Σοβιετικούς, όπως κάνουν τώρα οι Ουκρανοί. Το κρίσιμο και απευκταίο ερώτημα είναι ωστόσο, αν θα αναγκαστούν τελικά οι Ουκρανοί να πράξουν ό,τι και οι Φινλανδοί στη δεκαετία του ’40.
Με τη «Συνθήκη της Μόσχας» η Φινλανδία απέτρεπε μεν την ολική προσάρτηση στη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν, αλλά της παραχωρούσε το 11% των εδαφών της, μεταξύ αυτών τη μισή Καρελία και το Βίιπουρι (Βίμποργκ), τη δεύτερη σε μέγεθος πόλη της χώρας. Ήταν ένα τεράστιο αντίτιμο για την «φινλανδοποίηση» που αργότερα ανέδειξε σε ύψιστο δόγμα ο επί 25 χρόνια πρόεδρος της Φινλανδίας Ούρχο Κέκονεν.
Όπως συμβαίνει συχνά στην άνιση μάχη του Δαβίδ με τον Γολιάθ, ο ανίσχυρος καταφεύγει στο χιούμορ. Από την εποχή της «φινλανδοποίησης» διασώζεται το εξής ανέκδοτο, που ακούγεται και σήμερα στη Φινλανδία: Ο πρόεδρος Κέκονεν επισκέπτεται τον «φίλο» Νικίτα Χρουστσόφ. Στην επίσημη δεξίωση ο Χρουστσόφ υψώνει το ποτήρι για μία πρόποση και λέει: «Σύντροφε Κέκονεν, οι δύο χώρες μας έχουν τόσο φιλικές σχέσεις, που αναρωτιέμαι: Είναι απαραίτητα τα σύνορα ανάμεσα στη Φινλανδία και τη Σοβιετική Ένωση;» Και ο Κέκονεν δίνει την εξής απάντηση: «Σύντροφε Χρουστσόφ, αυτό το έχω σκεφτεί κι εγώ. Αλλά από την άλλη, είμαι πολύ μεγάλος πια για να διοικώ μία ολόκληρη αυτοκρατορία…»
