Η Χάνα Χες (Hannah Höch, 1 Νοεμβρίου 1889 – 31 Μαΐου 1978) ήταν μια Γερμανίδα εικαστικός, εκπρόσωπος του ντανταϊσμού. Είναι περισσότερο γνωστή για το έργο της πάνω στην περίοδο της Βαϊμάρης, όταν έγινε μια από τους πρωτοπόρους του φωτομοντάζ. Το φωτομοντάζ είναι ένα είδος κολλάζ στο οποίο τα αντικείμενα είναι αληθινές φωτογραφίες ή φωτογραφικές αναπαραγωγές, οι οποίες έχουν τραβηχτεί από τον Τύπο και άλλα ευρέως διαδεδομένα μέσα.
Το έργο της Höch στόχευε στην αποσυναρμολόγηση του μύθου και της διχοτόμησης που υπήρχε στην έννοια της “Νέας Γυναίκας” : μια γυναίκα γεμάτη ενέργεια και επαγγελματισμό που είναι έτοιμη να λάβει την θέση της ως ισοδύναμο ον με τον άνδρα. Το ενδιαφέρον της πάνω στο θέμα αφορούσε το πώς διαρθρώθηκε η διχοτομία καθώς και το ποιος διαρθρώνει τους κοινωνικούς ρόλους.
Άλλα βασικά θέματα στα έργα της höch ήταν ο πολιτικός λόγος και οι ρόλοι των δυο φύλων. Αυτά τα θέματα αλληλοεπίδρασαν για την δημιουργία ενός φεμινιστικού λόγου γύρω από τα έργα της höch, τα οποία ενθάρρυναν την απελευθέρωση και την πρακτική των γυναικών στην γερμανική Βαϊμάρη και στο σήμερα.
Η Χάνα χουχ γεννήθηκε ως Άννα Τερέζ Γιοχάνα χουχ στην Γκότα της Γερμανίας. Παρόλο που φοίτησε στο σχολείο, η οικιακή οικονομία αποτελούσε προτεραιότητα στο σπίτι της οικογένειας Χες. Το 1904 η Χες εγκατέλειψε το σχολείο Höhere Töchterschule στην Γκότα για να φροντίσει την μικρότερη αδερφή της, Μαριάννα. Το 1912 ξεκίνησε μαθήματα στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου υπό την καθοδήγηση του σχεδιαστή Χάρολντ Μπέργκεν. Επέλεξε την κατεύθυνση γυάλινου σχεδιασμού και γραφικών τεχνών, αντί για τις καλές τέχνες, ώστε να ευχαριστήσει τον πατέρα της.
Το 1914, κατά την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Χες εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο και επέστρεψε στο πατρικό της στην Γκότα για να συνεργαστεί με τον Ερυθρό Σταυρό. Το 1915 επέστρεψε στο πανεπιστήμιο και εισήχθη στο Τμήμα Γραφικών Τεχνών στο Εθνικό Ινστιτούτο του Μουσείου Τεχνών και Χειροτεχνίας. Την ίδια χρονιά η Χες ξεκίνησε μια σχέση με τον Ραούλ Χάουσμαν, μέλος του κινήματος των ντανταϊστών στο Βερολίνο. Η σχέση της Χες με τους ντανταϊστές του Βερολίνου ξεκίνησε επαγγελματικά το 1917.
Μετά το τέλος των σπουδών της, εργάστηκε στο τμήμα χειροτεχνίας του εκδότη Ullstein Verlag σχεδιάζοντας φορέματα για την Die Dame και την Die Praktische Berlinerin (Η πρακτική βερολινέζα γυναίκα). Η επιρροή από αυτή την πρώιμη εργασία και κατάρτιση φαίνεται στα μετέπειτα έργα της που περιέχουν αναφορές σε κλωστοϋφαντουργικά σχέδια. Από το 1926 έως το 1929 έζησε και εργάστηκε στην Ολλανδία. Η höch έκανε αρκετές φιλίες καθ’όλη την ζωή της, με τον Κουρτ Σβίτερς και τον Πιτ Μοντριάν μεταξύ άλλων. Μαζί με τον Χάουσμαν, η Χες ήταν μια από τους πρωτοπόρους της μορφής τέχνης που λέγεται φωτομοντάζ.
Προσωπική ζωή
Η ιστορικός τέχνης Μαρία Μακέλα χαρακτήρισε την σχέση της Χες και του Χάουσμαν ως “θυελλώδη” και εντοπίζει την κύρια αιτία των τσακωμών τους – μερικές από τις οποίες έληξαν με την άσκηση βίας – στην άρνηση του Χάουσμαν να εγκαταλείψει την σύζυγό του. Ο Χάουσμαν δυσφημούσε συνεχώς την Χες όχι μόνο για την επιθυμία της να τον παντρευτεί αλλά και για τις απόψεις της περί τέχνης. Η υποκριτική στάση του Χάουσμαν σχετικά με την χειραφέτηση των γυναικών ώθησε την Χες να γράψει μια “καυστική σύντομη ιστορία” το 1920 που είχε τον τίτλο “Ο Ζωγράφος”. Θέμα της ιστορίας αυτής είναι “ένας καλλιτέχνης που ρίχνεται σε μια έντονη πνευματική κρίση όταν η σύζυγός του τού ζητάει να πλύνει τα πιάτα”.
Η Nelly van Doesburg, ο Piet Mondriaan και η Hannah Höch in Clamart (Hauts-de-Seine), Απρίλιος1924
Η Χες έληξε την επταετή σχέση της με τον Ραούλ Χάουσμαν το 1922. Το 1926 ξεκίνησε μια σχέση με την Ολλανδή συγγραφέα και γλωσσολόγο Ματίλντα Μπρούγκμαν, την οποία η Χοχ συνάντησε μέσω των κοινών φίλων Κουρτ και Χέλμα Σβίτερς. Το φθινόπωρο του 1926 η Χες μετακόμισε την Χάγη για να ζήσει μαζί με την Μπρούγκμαν. Έζησαν μαζί στη Χάγη μέχρι το 1929, οπότε και μετακόμισε στο Βερολίνο. Η σχέση της Χες με την Μπρούγκμαν διήρκεσε εννέα χρόνια, μέχρι το 1935. Δεν ξεκαθάρισαν ρητά τη σχέση τους ως λεσβιακή (πιθανώς επειδή δεν το θεώρησαν αναγκαίο), αντιθέτως επέλεξαν να αναφέρονται σε αυτήν ως μια ιδιωτική σχέση αγάπης. Το 1935 η Χες ξεκίνησε σχέση με τον Κουρτ Μάτις, με τον οποίο υπήρξε παντρεμένη από το 1938 έως το 1944.
Τελευταία χρόνια
Η Höch έζησε τα χρόνια του Τρίτου Ράιχ στο Βερολίνο, διατηρώντας ένα χαμηλό προφίλ. Ζούσε σε μια απομακρυσμένη περιοχή στα περίχωρα του Βερολίνου, μέσα σε ένα μικρό σπίτι. Παντρεύτηκε τον επιχειρηματία και πιανίστα Κουρτ Μάτις το 1938 και τον χώρισε το 1944. Υπέφερε από την ναζιστική λογοκρισία της τέχνης και το έργο της θεωρήθηκε “εκφυλισμένη τέχνη”, γεγονός που την δυσκόλευε περισσότερο στο να προβάλλει το έργο της. Αν και η δουλειά της δεν ήταν γνωστή μετά τον πόλεμο, όπως ήταν πριν την άνοδο του Τρίτου Ράιχ, συνέχισε να ασχολείται με το φωτομοντάζ και να το εκθέτει διεθνώς μέχρι τον θάνατό της το 1978 στο Βερολίνο. Το σπίτι και ο κήπος της είναι επισκέψιμα.
