Άβα Γκάρντνερ (1922 – 1990) Αμερικανίδα ηθοποιός του κινηματογράφου

Η Άβα Λαβίνια Γκάρντνερ (Ava Lavinia Gardner, 24 Δεκεμβρίου 1922 – 25 Ιανουαρίου 1990) ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός του κινηματογράφου. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της έλαβε μια υποψηφιότητα για Όσκαρ, ενώ θεωρείται από πολλούς μία από τις ομορφότερες παρουσίες που πέρασαν ποτέ από τη μεγάλη οθόνη. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την έχει κατατάξει 25η στη λίστα με τις 25 λαμπρότερες σταρ της ιστορίας του σινεμά.

Πρώτα χρόνια

Η Άβα Γκάρντνερ γεννήθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1922 στην Γκραμπτάουν της Βόρειας Καρολίνας. Ήταν το μικρότερο από τα επτά παιδιά της Μαίρη Ελίζαμπεθ και του Τζόνας Γκάρντνερ, αγροτών που εκμεταλλεύονταν μια φυτεία καπνού. Ήταν αγγλικής και σκωτοϊρλανδικής καταγωγής, και μεγάλωσε στη βαπτιστική διαμαρτυρόμενη πίστη της μητέρας της. Όταν τα παιδιά ήταν ακόμη μικρά, η οικογένεια έχασε την περιουσία της, οπότε οι δύο γονείς άλλαξαν μια σειρά από επαγγέλματα σε διάφορες πόλεις της Βόρειας Καρολίνας. Η Άβα πραγματοποίησε τις σπουδές της στο Χριστιανικό Κολέγιο του Ατλάντικ Σίτι, στην πόλη Γουίλσον της Βόρειας Καρολίνας και αργότερα παρακολούθησε μαθήματα δακτυλογράφησης και στενογραφίας. Έχασε τον πατέρα της το 1938 από βρογχίτιδα.

Κατά τη διάρκεια της νεανικής της ηλικίας έκανε μερικές επισκέψεις στη Νέα Υόρκη, στο σπίτι της μεγαλύτερης αδερφής της Μπέα, με το παρατσούκλι Μπάπι, η οποία ήταν παντρεμένη με έναν επαγγελματία φωτογράφο, το Λάρρυ Ταρ. Εντυπωσιασμένος από την ομορφιά του νεαρού κοριτσιού, που ήταν πλέον 17 χρονών, της τράβηξε μερικές φωτογραφίες και τις εξέθεσε στις βιτρίνες του φωτογραφικού του στούντιο. Εκεί την πρόσεξε ένας υπάλληλος της εταιρίας MGM και πρότεινε στο Λάρρυ να τις στείλει στο κινηματογραφικό στούντιο. Ο Μάρβιν Σχενκ, που αναλάμβανε τα νεαρά ταλέντα της MGM, ανακάλυψε τις φωτογραφίες, επικοινώνησε μαζί της και της έκανε δοκιμαστικό. Το 1941, υπέγραψε ένα συμβόλαιο επτά ετών με την MGM για πενήντα δολάρια την εβδομάδα. Έτσι αναχώρησε μαζί με την αδερφή της για το Χόλυγουντ.

Όντας σε μειονεκτική θέση εξαιτίας της έντονης ντοπιολαλιάς της, η Άβα έπρεπε για αρχή να μετριάσει τις προσδοκίες της, ποζάροντας για pin-up φωτογραφήσεις και λαμβάνοντας μικρούς ρόλους από τους οποίους και έμαθε το επάγγελμά της. Μάλιστα το όνομά της δεν αναφερόταν καν στους τίτλους των 14 πρώτων ταινιών που γύρισε κατά την περίοδο 1941 έως 1943. Το όνομά της εμφανίστηκε για πρώτη φορά στους τίτλους της ταινίας Three Men in White το 1944. Ταυτόχρονα παρακολούθησε μαθήματα ορθοφωνίας και απαγγελίας για να απαλλαγεί και από την προφορά της Βόρειας Καρολίνας, καθώς και μαθήματα υποκριτικής τέχνης.

Πρώτοι έρωτες

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, συνάντησε στα πλατό της MGM τον νεαρό ηθοποιό Μίκι Ρούνεϊ, ο οποίος σημείωνε μεγάλη επιτυχία μέσω της σειράς ταινιών Άντυ Χάρντυ. Ο πρωταθλητής των Box Office της γνώρισε όλο το Χόλυγουντ και δεν την εγκατέλειψε. Έτσι βγήκε από τη σκιά όταν παντρεύτηκε τον Ρούνεϊ, με τη συγκατάθεση του Λούις Μπ. Μάγιερ, μεγάλου αφεντικού της MGM. Ο γάμος, οργανωμένος απλά από το ίδιο το στούντιο, έλαβε χώρα στις 10 Ιανουαρίου 1942 στο Μπαλάρντ της Καλιφόρνιας. «Επειδή οι άνθρωποι αναρωτιούνται συχνά αν το γεγονός ότι ήμουν παντρεμένη με το Μίκι με βοήθησε να πετύχω την πρώτη μου σειρά μεγάλων ρόλων, οφείλω στην αλήθεια να πω ότι το να είσαι η κυρία Μίκι Ρούνεϊ στην πόλη δεν βοήθησε καθόλου στο να εκτοξευτώ στον ουρανό με τ’ άστρα. Ποτέ ο Μίκι δεν προσπάθησε να με κάνει ηθοποιό, δεν μου έμαθε ποτέ τίποτε, ποτέ δεν μου εξασφάλισε τον παραμικρό ρόλο». Ο γάμος είχε διάρκεια 16 μηνών.

Ακολούθως, συνάντησε τον πολυεκατομμυριούχο Χάουαρντ Χιουζ, ο οποίος την πολιορκούσε ερωτικά και την καταδίωκε με τις εμμονές του για πολλά χρόνια. Έφτασε μέχρι το σημείο να βάζει αστυνομικούς να την ακολουθούν ή να της βάζει κοριούς. Η Άβα δεν ανησύχησε στο ελάχιστο από αυτή τη στενή παρακολούθηση, αλλά εξακολούθησε να αρνείται ευγενικά τις προσεγγίσεις του και τις προτάσεις για γάμο, διατηρώντας τα φιλικά της αισθήματα.

Μετά από λίγο καιρό, πραγματοποίησε δεύτερο γάμο με τον μουσικό Άρτι Σω το 1945, αλλά και αυτός ο γάμος στέφθηκε με αποτυχία. Το ζεύγος χώρισε ένα χρόνο μετά.

Η γέννηση της Αφροδίτης

Τα φιλμ χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον συνεχίζονταν, μα η τύχη χαμογέλασε στην ηθοποιό το 1946, όταν εξασφάλισε τον πρώτο της μεγάλο ρόλο στο πλευρό του Τζορτζ Ραφτ, στην ταινία Άγγελοι και δαίμονες. Ωστόσο η πεταλούδα βγήκε από το κουκούλι της με την ταινία Οι δολοφόνοι, η οποία βασιζόταν στο ομώνυμο έργο του συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Χάρις σε αυτό το φιλμ νουάρ του Ρόμπερτ Σιόντμακ δημιούργησε την περσόνα της φαμ φατάλ, εξαπατώντας το Μπαρτ Λάνκαστερ για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη. «Πολλοί άνθρωποι μου είπαν έπειτα πως η εικόνα και η καριέρα μου σαν σταρ σκιαγραφήθηκαν στους «Δολοφόνους», όπου επιβλήθηκα ως θανάσιμη σειρήνα με κουνάμενους γοφούς και ιλιγγιώδες ντεκολτέ, ικανή να βάλει φωτιά στον πλανήτη παραμένοντας ακουμπισμένη σε ένα πιάνο». Αυτός ήταν ο πρώτος ρόλος για τον οποίο κέρδισε εγκωμιαστικές κριτικές από τους κριτικούς.

Εντούτοις, η καριέρα της ξεκινούσε με εμπόδια. Πολύ σύντομα, το όνομά της έγινε συνώνυμο του σεξαπίλ: λίγο ενδιέφερε αν έπαιζε καλά ή όχι, η παρουσία της ήταν αρκετή. Η MGM είχε μεγάλα κέρδη από την επιτυχία της Άβα, δανείζοντάς την και σε άλλες κινηματογραφικές εταιρίες. Έπαιξε και με το είδωλο της νεανικής της ηλικίας, τον Κλαρκ Γκέιμπλ, ο οποίος επέμεινε προσωπικά να την έχει παρτενέρ στην ταινία The Hucksters. Για τη Universal Pictures, ενσάρκωσε τη θεά του έρωτα, την Αφροδίτη, στην ταινία Το ξύπνημα της Αφροδίτης. Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης ταινίας, δημιουργήθηκε ένα άγαλμα της θεάς, με τη μορφή της Άβας. Η λογοκρισία του στούντιο το έκρινε εξαιρετικά τολμηρό και το επέστρεψε στον γλύπτη με την παραγγελία να φτιάξει κάτι σεμνότερο. Ακολουθούν κάποιες μικρότερης σημασίας ταινίες, όπου η ηθοποιός έπαιξε στο πλευρό των Ρόμπερτ Τέιλορ, Τσαρλς Λότον, Γκρέγκορι Πεκ, Μπάρμπαρα Στάνγουικ και Ρόμπερτ Μίτσαμ.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Χάουαρντ Χιουζ εξακολουθούσε να πολιορκεί την Άβα, ωστόσο εκείνη συνδέθηκε με άλλους άνδρες όπως ο Χάουαρντ Νταφ και ο Ρόμπερτ Τέιλορ. Πρόκειται για την εποχή που η ηθοποιός ερωτεύτηκε τον Φρανκ Σινάτρα, ο οποίος ήταν ακόμη παντρεμένος με την πρώτη του σύζυγο, Νάνσυ. Οι δύο τους έζησαν μια θυελλώδη σχέση, η οποία τροφοδότησε για χρόνια τον σκανδαλοθηρικό Τύπο με υλικό. Κουρασμένοι και οι δύο από αμοιβαία κρούσματα ζήλιας, κατέφευγαν σε βίαια ξεσπάσματα. Όταν η σχέση τους έγινε επίσημα γνωστή, ο Τύπος οργίασε, η Άβα πήρε τον τίτλο εκείνης που κλείνει σπίτια, οι ρωμαιοκαθολικοί ιερείς της έστελναν επιστολές με αφορισμούς και διάφορες συντηρητικές οργανώσεις της είχαν απειλήσει τα έργα της με μποϊκοτάζ. Τελικά, η Νάνσυ Σινάτρα πήρε διαζύγιο από τον σύζυγό της, κι έτσι η Άβα και ο Φρανκ παντρεύτηκαν στις 7 Νοεμβρίου 1951.

Από την Πανδώρα στην Κόμισσα

Μετά από δύο χρόνια απουσίας, έφτασε η στιγμή για τους σημαντικούς ρόλους. Μια ταινία θα ενώσει το μύθο της Αφροδίτης με έναν άλλο επίσης δημοφιλή, αυτό του Ιπτάμενου Ολλανδού που ταξιδεύει στην αιωνιότητα με ένα πλοίο φάντασμα. Πρόκειται για την αλληγορική ταινία Η Πανδώρα και ο ιπτάμενος Ολλανδός (Pandora and the Flying Dutchman), η οποία γυρίστηκε το 1951. Πρόκειται για την πρώτη έγχρωμη ταινία με πρωταγωνίστρια την ηθοποιό. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ανακάλυψε για πρώτη φορά την Ευρώπη και ιδιαίτερα δύο χώρες που συνδέθηκαν ιδιαίτερα με τη ζωή και την καριέρα της: την Αγγλία και την Ισπανία. Ενθουσιασμένη από τη δεύτερη, εγκαταστάθηκε εκεί για πολλά χρόνια, ξεκινώντας από τον Δεκέμβριο του 1955.

Η Άβα Γκάρντνερ έχει πλέον τον αέρα στα πανιά της και η MGM εκδίδει φωτογραφίες της με ρυθμό 3.000 την εβδομάδα. Ο Τζωρτζ Σίδνεϋ την επιλέγει για τον ρόλο της Τζούλι Λαβέρν στη μουσική ταινία Show Boat. Η ηθοποιός τραγούδησε η ίδια, ωστόσο η φωνή της τελικά ντουμπλαρίστηκε κατά την έξοδο της ταινίας στις αίθουσες. Η επόμενη ταινία της, Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο, της εξασφαλίζει τη διεθνή αναγνώριση. Αποτέλεσε την ιδανική ηρωίδα των μυθιστορημάτων του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τον οποίο γνώρισε προσωπικά στα γυρίσματα των Δολοφόνων και με τον οποίο απέκτησε φιλία καιρό αργότερα. Συνολικά γύρισε τρεις ταινίες που βασίστηκαν σε δικά του έργα, τους Δολοφόνους, Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο και Ο ήλιος ανατέλλει ξανά.

Το 1951 συμμετείχε σε τρεις ταινίες, οι οποίες γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Η πρώτη ήταν ένα έργο εμπνευσμένο από την εποχή των ιπποτών, και το οποίο αποτέλεσε το μοντέλο για κατοπινά φιλμ ανάλογης θεματολογίας, με τίτλο Οι ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης. Τα γυρίσματα έγιναν στο Λονδίνο και συμπρωταγωνιστής της ήταν ο Ρόμπερτ Τέιλορ. Πρόκειται για το πρώτο φιλμ που η MGM γύρισε σε σινεμασκόπ. Συνάντησε και πάλι τον Τέιλορ την ίδια χρονιά, στα γυρίσματα της ταινίας Ride, Vaquero!, ένα γουέστερν.

Ακολουθεί η ταινία σταθμός «Μογκάμπο» (Mogambo, 1953), ριμέικ της ταινίας του 1932 Μια γυναίκα πειρασμός (Red Dust), όπου η Άβα πήρε τη σκυτάλη από τη Τζιν Χάρλοου, έχοντας στο πλευρό της τον Κλαρκ Γκέιμπλ, ο οποίος πρωταγωνιστούσε και στην πρωτότυπη ταινία. Σκηνοθετημένη από το Τζον Φορντ, αυτή η πανάκριβη παραγωγή γυρίστηκε σε φυσικά τοπία της Αφρικής και έδωσε ακόμη μεγαλύτερο κύρος στην Άβα, καθώς έλαβε για την ερμηνεία της την πρώτη και μοναδική της υποψηφιότητα για Όσκαρ.

Ωστόσο ο ωραιότερος ρόλος της δεν είχε ακόμη έρθει. Ο Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς, σκηνοθέτης των δύο Όσκαρ, την πείθει, παρά τις ενστάσεις της MGM, να υποδυθεί τη Μαρία Βάργας στην Ξυπόλητη κόμισσα. Όταν κυκλοφόρησαν οι φήμες για τα γυρίσματα της ταινίας οι μεγαλύτερες σταρ της εποχής διεκδίκησαν το ρόλο της κοπέλας αυτής, που έμοιαζε αλλόκοτα με τη Ρίτα Χέιγουορθ (η ίδια αρνήθηκε να την υποδυθεί): η Ελίζαμπεθ Τέιλορ, η Τζένιφερ Τζόουνς, η Λίντα Νταρνέλ, η Ιβόν ντε Κάρλο, η Τζόαν Κόλινς περιλαμβάνονται στη μακρά λίστα. Ωστόσο ο Μάνκιεβιτς δεν ήθελε καμία άλλη παρά την Άβα Γκάρντνερ κι έτσι η MGM συμφώνησε να τη δανείσει, μα για ένα αστρονομικό ποσό. Η ξυπόλυτη κόμισσα είναι επίσης η ιστορία της ίδιας της Γκάρντνερ: η ταπεινή καταγωγή, η απότομη άνοδος, η ψυχοσύνθεση, η απομάκρυνση λίγο λίγο από το επάγγελμα της ηθοποιού και οι παραισθήσεις/απογοητεύσεις σχετικά με το τι είναι πραγματικά ευτυχία. Η αριστουργηματική αυτή ταινία παραμένει το απόγειο της καριέρας της.

Παραμονή στην Ευρώπη

Το 1955 και σε ηλικία 33 ετών, η Άβα εγκατέλειψε τις Ηνωμένες Πολιτείες για να εγκατασταθεί στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στην περιοχή La Moraleja, κοντά στο κέντρο της Μαδρίτης. Είχε γνωρίσει παλαιότερα το Λουίς Μιγκέλ Ντομινκίν, διάσημο ταυρομάχο, και η σταρ προχωρά σε σχέση μαζί του, μια σχέση πολύ πιο ήρεμη από εκείνη που μοιράστηκε με τον Φρανκ Σινάτρα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, το ζεύγος Γκάρντνερ – Σινάτρα ζει χωριστά για τρία χρόνια, καταλήγοντας σε διαζύγιο τον Ιούλιο του 1957. Ωστόσο μέχρι το τέλος της ζωής τους συντηρούν βαθιά φιλία. Επειδή έδινε προτεραιότητα στην προσωπική της ζωή σε βάρος της καριέρας της (μια φορά μάλιστα είχε δηλώσει «Όταν είμαι ερωτευμένη ή ζω μια περιπέτεια, σταματώ να δουλεύω»), η MGM βάζει στον πάγο το συμβόλαιό της όταν αρνήθηκε να υποδυθεί τη Ρουθ Έτινγκ στην ταινία Αγάπα με ή άφησέ με (ρόλος που δόθηκε τελικά στη Ντόρις Ντέι).

Μετά από δύο χρόνια εκτός δράσης, η Άβα κάνει την επιστροφή της παίζοντας σε μία ταινία του μεγάλου σκηνοθέτη Τζορτζ Κιούκορ, με τίτλο Το μελαψό ρόδο της Ανατολής. Πρόκειται για μια υπερπαραγωγή που προετοιμαζόταν για δύο χρόνια και η οποία πραγματευόταν το ευαίσθητο θέμα της ανεξαρτησίας της Ινδίας και του φυλετικού ρατσισμού στη χώρα. Από την πλευρά του ο Ντάρρυλ Φ. Ζάνουκ την προσεγγίζει για την ταινία Ο ήλιος ανατέλλει ξανά με τη συμβουλή του Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Η πλοκή εξελίσσεται στην Ισπανία, όπως και εκείνη της επόμενης ταινίας της ηθοποιού, Η γυμνή Μάγια, μιας βιογραφίας του ζωγράφου Φρανθίσκο Γκόγια και της μούσας του, το τελευταίο έργο που η Άβα γύρισε για λογαριασμό της MGM. Ως ανεξάρτητη πλέον ηθοποιός, έπαιξε στην ταινία του Στάνλεϊ Κρέιμερ Όσο θα υπάρχει κόσμος, στο πλευρό του Γκρέγκορι Πεκ.

Μια από τις τελευταίες μεγάλες ταινίες της ηθοποιού ήταν Η νύχτα της ιγκουάνα, του σκηνοθέτη Τζον Χιούστον. Η ηθοποιός εξέφρασε υπέροχα τη ζωντάνια και τον αισθησιασμό της σε αυτή τη μεταφορά στον κινηματογράφο ενός θεατρικού του Τένεσι Ουίλιαμς. Έκανε ακόμη κάποιες όμορφες εμφανίσεις, ανάμεσα στις οποίες συναντούμε τον Δικαστή, την τρίτη της συνεργασία με τον Χιούστον, με τον Πωλ Νιούμαν στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Τελευταία χρόνια

Είχε ακόμη έναν δεσμό με τον ηθοποιό Τζορτζ Σι Σκοτ, ο οποίος κάτω από την επιρροή του αλκοόλ γινόταν βίαιος. Η σχέση τους ήταν βραχύβια.

Η Άβα Γκάρντνερ εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Λονδίνο το 1968. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της πραγματοποίησε μια σειρά από τηλεοπτικές εμφανίσεις. Εξαιτίας χρόνων καπνίσματος υπέφερε από εμφύσημα, ενώ το 1986 υπέστη δύο εγκεφαλικά επεισόδια που της προξένησαν μερική παράλυση. Τα τελευταία αυτά χρόνια τη φρόντισε ο Σινάτρα, καλύπτοντας τα ιατρικά της έξοδα. Απεβίωσε από πνευμονία στο Λονδίνο, στις 25 Ιανουαρίου 1990, στην ηλικία των 67 ετών.

Φιλμογραφία

Βραβεύσεις και Υποψηφιότητες

Υποψηφιότητα:

• 1954: Α’ Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Μογκάμπο

Υποψηφιότητα:

• 1957: Καλύτερη Ξένη Ηθοποιός για την ταινία Το μελαψό ρόδο της Ανατολής
• 1960: Καλύτερη Ξένη Ηθοποιός για την ταινία Όσο θα υπάρχει κόσμος
• 1965: Καλύτερη Ξένη Ηθοποιός για την ταινία Η νύχτα της ιγκουάνα

Υποψηφιότητα:

• 1965: Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία σε Δραματική Ταινία για την ταινία Η νύχτα της ιγκουάνα

Βιβλιογραφία

• Ava Gardner, «Ava: My Story», αυτοβιογραφία, Εκδόσεις Bantam, 1992; ISBN 978-0-553-29306-7.
• Lee Server, «Ava Gardner: “Love Is Nothing”», Εκδόσεις St. Martin’s Griffin, 2007; ISBN 0-312-31210-5.
• Cannon, Doris Rollins. «Grabtown Girl: Ava Gardner’s North Carolina Childhood and Her Enduring Ties to Home». Down Home Press, 2001; ISBN 1-878086-89-8.
• Fowler, Karin. «Ava Gardner: A Bio-Bibliography». Greenwood Press, 1990; ISBN 0-313-26776-6.
• Gigliotti, Gilbert, editor. «Ava Gardner: Touches of Venus». Entasis Press, 2010; ISBN 978-0-9800999-5-9.
• Grobel, Lawrence. «Conversations with Ava Gardner», CreateSpace; accessed August 31, 2014.
• Rivers, Alton. «Love, Ava: A Novel». St. Martin’s Press, 2007; ISBN 0-312-36279-X.
• Mims, Bryan. «Our Ava», Our State Magazine, 2014.
• Wayne, Jane Ellen. «Ava’s Men: The Private Life of Ava Gardner». Robson Books, 2004; ISBN 1-86105-785-7.