- Συνέντευξη στην Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου
Από το Τριφυλιακό Ερασιτεχνικό Θέατρο ο Νεκτάριος Φαρμάκης κατέβηκε στο κλεινόν άστυ, ζυμώθηκε σε μια δύσκολη εποχή, ξεχώρισε με το ταλέντο του και καταξιώθηκε με τις ερμηνείες του πάνω στο θεατρικό σανίδι.
Εκεί μονάχα ανασαίνει. Εκεί βιώνει ποιητικά την ανθρώπινη μοίρα μέσα από σπουδαία έργα και περιφέρει την αγωνία του στην ουσία των πραγμάτων, ψάχνοντας θεούς και δαίμονες για να τους ανατρέψει… Όπως κάνει τώρα, ως Όσβαλντ στους «Βρικόλακες» του Ίψεν, που παίζεται στο θέατρο «Ραντάρ». Σε διδασκαλία της Αναστασίας Παπαστάθη, που υπογράφει και την απόδοση του αριστουργηματικού έργου, δίνει μια συγκλονιστική ερμηνεία, η οποία εξυμνήθηκε από σύσσωμη την κριτική αλλά και το κοινό, που συρρέει στο θέατρο στην πλατεία Αγίου Ιωάννου και Πυθέου 93, όπου συνεχίζονται οι παραστάσεις.
Σήμερα το timewnews.gr φιλοξενεί το Νεκτάριο Φαρμάκη, ο οποίος μας μιλά για τους Βρικόλακες». Το ιψενικό αριστούργημα , που έχει 140 και πλέον χρόνια ζωής και καταλήγει σε ό,τι βρικολακιάζει μέσα μας και δεν μπορούμε να το βγάλουμε από πάνω μας…
- Οι Βρικόλακες του Νορβηγού συγγραφέα Χένρικ Ίψεν, θεατρικό έργο γραμμένο το 1881, είναι ένα ρεαλιστικό κοινωνικό δράμα διαχρονικής αξίας. Θα μπορούσαμε να πούμε, κ. Φαρμάκη, ότι το έργο αναφέρεται στους αιμοδιψείς βρικόλακες όλων των εποχών και δη της δικής μας, που ρουφούν κάθε ζωτική ενέργεια και κάθε χαρά από τους ανθρώπους;
Κάθε εποχή έχει τους δικούς της βρικόλακες. Γι’ αυτό ακριβώς το έργο είναι κλασικό. Και αν έχουμε ξεπεράσει την κοινωνική υποκρισία της εποχής που περιγράφει, η οποία εμπόδιζε την αυτοέκφραση και την εξέλιξη των ατόμων, υψώνοντας τείχη, σήμερα υπάρχει ενός διαφορετικού τύπου κοινωνική υποκρισία, διακρίσεις, στερεότυπα, κοινωνικός ρατσισμός και έμφυλα πρότυπα, που μας στοιχειώνουν σαν βρικόλακες. Και είναι ένα στοίχημα η προσωπική και η κοινωνική απελευθέρωση.
«Οι δυσκολίες του ρόλου ήταν με κάποιο τρόπο και ευκολίες του, επειδή το ίδιο το ιψενικό έργο σε βοηθά να πειραματιστείς και να δοκιμάσεις τα όριά σου. Μοιάζει σαν να ενσαρκώνεις έναν «τραγικό ήρωα» σε μια σύγχρονη συνθήκη, που εμπλουτίζεται από τα δεδομένα της εποχής.»
- Ενσαρκώνετε τον Όσβαλντ και η κριτική σάς αποθέωσε. Αντιμετωπίσατε δυσκολίες μέχρι να φτάσετε στο ποθητό αποτέλεσμα;
Η πρόταση να ενσαρκώσω τον Όσβαλντ με ενθουσίασε, άλλωστε κάθε ηθοποιός επιθυμεί να παίξει αυτό τον κλασικό ρόλο. Ο Όσβαλντ είναι ένας θετικός ήρωας, ένας νέος επαναστατημένος άνθρωπος, που όμως ασθενεί και στην πορεία ξέρει ότι τον περιμένει ένα μη αξιοπρεπές τέλος. Ήταν πρόκληση για μένα να αποτυπώσω την απελπισία αλλά και την περηφάνια αυτού του ανθρώπου, όπως έρχεται αντιμέτωπος με το πεπρωμένο του. Οι δυσκολίες του ρόλου ήταν με κάποιο τρόπο και ευκολίες του, επειδή το ίδιο το ιψενικό έργο σε βοηθά να πειραματιστείς και να δοκιμάσεις τα όριά σου. Μοιάζει σαν να ενσαρκώνεις έναν «τραγικό ήρωα» σε μια σύγχρονη συνθήκη, που εμπλουτίζεται από τα δεδομένα της εποχής. Με τη βοήθεια της σκηνοθέτιδας Αναστασίας Παπαστάθη, νομίζω κατάφερα να προσεγγίσω το φως και το σκοτάδι αυτού του ρόλου.
- Αν λάβουμε υπόψη ότι ο Ίψεν στο έργο του Βρικόλακες, μέσα από τη μικρογραφία της οικογένειας Άλβινγκ και του κοινωνικού πλαισίου που την περιβάλλει, πραγματεύεται θέματα που αγγίζουν διαχρονικά ηθικά, κοινωνικά και ψυχολογικά ζητήματα, πιστεύετε ότι η οικογενειακή ζωή συνθέτει έναν κλοιό ασφάλειας απέναντι στη σκληρότητα και την ανηθικότητα του δημόσιου βίου;
Βασικές θεματικές του έργου είναι ο ρόλος και η λειτουργία της οικογένειας, η κοινωνική υποκρισία και το πώς αυτή διαπερνά κάθε ανθρώπινη εκδήλωση. Η οικογένεια λειτουργεί τραυματικά όχι μόνο για τον νεαρό ήρωα αλλά και για τους γονείς του, σε έναν γάμο που είναι αποτέλεσμα κοινωνικών επιταγών και έκφραση καθωσπρεπισμού. Το διαγενεακό τραύμα περνάει από γενιά σε γενιά παρά τις απεγνωσμένες προθέσεις των ηρώων. Αυτές είναι πολύ σύγχρονες αντιλήψεις, που η ψυχολογία μεταγενέστερα ανίχνευσε. Επίσης παρουσιάζονται τα έμφυλα πρότυπα της εποχής και η θέση της γυναίκας, που ασφυκτιά κάτω από το βάρος των καθηκόντων της, αλλά και ο ρόλος της Εκκλησίας, που υπερασπίζεται όλα τα παραπάνω καταπιεστικά πρότυπα. Η οικογένεια αποτυγχάνει παταγωδώς να παρέχει οποιουδήποτε είδους ασφάλεια και οι κεντρικοί ήρωες παραμένουν έρμαια όλων αυτών των εξουσιαστικών σχέσεων.
- Θεωρείτε ότι όταν προσεγγίζουμε βαθιά υπαρξιακά ζητήματα, είτε του σήμερα είτε παλιότερα, στον πυρήνα τους όλα έχουν κάτι κοινό;
Ναι, στο βάθος υπάρχουν οι κοινές ανθρώπινες ανησυχίες, η πάλη του ατόμου με τον εαυτό του και με όλο τον κόσμο, που απλώς έρχονται να φορέσουν εξωτερικά το περίβλημα της εποχής τους.
- Πώς ξεκίνησε η επαφή σας με την υποκριτική και πότε αποφασίσατε ότι θέλετε να ακολουθήσετε αυτό τον δρόμο;
Είχα δει κάποιες παραστάσεις, αλλά, όπως έχω ξαναπεί, όταν τελείωνα το σχολείο, σε ένα ταξίδι μου στην Αθήνα, είδα τον Γυάλινο κόσμο του Τενεσί Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου, στο θέατρο Εμπρός. Ήταν μια μαγική παράσταση, που με καθόρισε και αποτέλεσε την αποφασιστική στιγμή για μένα ώστε να καταλήξω με όλη μου την ψυχή ότι θέλω να γίνω ηθοποιός.
- Είστε περιζήτητος, αλλά τι είναι αυτό που σας δίνει τη δύναμη να συνεχίσετε να υπηρετείτε τον χώρο της τέχνης;
Ο χώρος της τέχνης είναι ένας χώρος ελευθερίας. Ο διασαλεμένος κόσμος της πραγματικότητας έρχεται να αποκατασταθεί μέσω της τέχνης και να πάρει τη ρεβάνς. Το θέατρο είναι ένας κόσμος στιγμιαίας ψευδαίσθησης, αλλά και απροσμέτρητης αλήθειας. Επειδή με ενδιαφέρει η αλήθεια στη ζωή και στην τέχνη, δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου κάπως αλλιώς.
«Ζούμε σε μια μεταβατική εποχή, που πολλά πράγματα, αξίες, θεσμοί, πιστεύω, αρχές, βρίσκονται σε κρίση. Θεωρώ πως, όπως όλες οι κρίσεις, κάτι καινούργιο και υψηλότερο θα γεννηθεί, ακόμη και αν αυτή η στιγμή μάς φαίνεται μακρινή.»
- Εντέλει, κ. Φαρμάκη, οι καλλιτέχνες είναι οι ήρωες της εποχής μας;
Δεν ξέρω αν είναι ηρωικός ο ρόλος μας, αλλά σίγουρα η τέχνη εκφράζει το ανείπωτο, το παραγνωρισμένο, αυτό που εγκυμονεί το μέλλον και ο καλλιτέχνης, θέλοντας και μη, γίνεται ένα είδος προφήτη, ένα είδος σαλού, που εκφράζει τον αγώνα του ανθρώπου και το συλλογικό πεπρωμένο.
- Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αφήσει κάποιο αποτύπωμα πάνω σας και σας έχουν επηρεάσει, είτε ήταν δάσκαλοί σας είτε όχι;
Είχα την τύχη να έχω σπουδαίους δασκάλους και συνεργάτες και σε πολλούς από αυτούς ανατρέχω νοερά όταν έχω ερωτήματα μέσα μου στην καλλιτεχνική μου πορεία. Θα αναφέρω ενδεικτικά τους Βασίλη Διαμαντόπουλο, Αλέκο Αλεξανδράκη, Σοφία Κακαρελίδου, Δημήτρη Ήμελλο, Δημήτρη Μαυρίκιο, Ρούλα Πατεράκη και Σταμάτη Φασουλή.
- Οι αλλαγές στην κοινωνία είναι ραγδαίες και μαζί με αυτές οξύνονται άσχημα φαινόμενα, που δεν υπήρχαν παλιότερα σε τόσο έντονο βαθμό, όπως η παραβατικότητα των ανηλίκων, η ενδοοικογενειακή βία, οι γυναικοκτονίες. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση;
Ζούμε σε μια μεταβατική εποχή, που πολλά πράγματα, αξίες, θεσμοί, πιστεύω, αρχές, βρίσκονται σε κρίση. Θεωρώ πως, όπως όλες οι κρίσεις, κάτι καινούργιο και υψηλότερο θα γεννηθεί, ακόμη και αν αυτή η στιγμή μάς φαίνεται μακρινή. Προς το παρόν πρέπει να αντιμετωπίζουμε το τέρας της βίας, να το αποκαλύπτουμε, να δείχνουμε ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη σε όσους πάσχουν και να προσδοκούμε έναν κόσμο καλύτερο.
- Ποιο θα ήταν το μήνυμα που θα θέλατε να δώσετε σε όλους εκείνους τους νέους ανθρώπους που σας ακολουθούν και κυνηγούν τα δικά τους όνειρα σε μια εποχή δύσκολη όπως η σημερινή;
Να μην προδώσουν τα όνειρά τους για κανέναν λόγο, ποτέ. Εξάλλου, όπως λέει ο Σαίξπηρ, «Είμαστε από την ύλη που είναι φτιαγμένα τα όνειρα και τη ζωή μας περιβάλλει ολόγυρα ύπνος»
Βιογραφικό Νεκτάριου Φαρμάκη
Γεννήθηκε στον Καναδά και μεγάλωσε στα Φιλιατρά. Είναι απόφοιτος της Σχολής Δραματικής «Ίασμος» του Βασίλη Διαμαντόπουλου, ενώ παρακολούθησε πολλά μαθήματα και σεμινάρια στην υποκριτική, τη φωνητική, το χορό και τη μουσική. Έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με τους Δημήτρη Μαυρίκιο, Ρούλα Πατεράκη, Σταμάτη Φασουλή, Γιάννη Κακλέα, Νίκο Καραγιώργο, Κοραή Δαμάτη, Κάρμεν Ρουγγέρη και Μανούσο Μανουσάκη. Ξεχωρίζουν οι δουλειές του στο θέατρο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Πιραντέλο στο Εθνικό Θέατρο, μαζί με την επίσης Μεσσήνια Γιούλικα Σκαφιδά, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρικίου, «Το μανιφέστο του πολέμου», βασισμένο στο έργο του Θουκυδίδη στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου (σκηνοθεσία Ρούλα Πατεράκη), «Φιλουμένα Μαρτουράνο» του Εντουάρντο ντε Φιλίππο (σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή), ενώ τα τελευταία χρόνια έπαιξε σε «Ψευδαισθήσεις» (Θέατρο Ελέρ), «Εμπόριο» (Radar) και τώρα στους «Βρικόλακες» του Ίψεν (σκηνοθεσία Αναστασία Παπαστάθη). Το 2013 συμμετείχε στο διεθνές θεατρικό πρότζεκτ «AncientPathos» στο Φεστιβάλ της Βερόνας. Στην τηλεόραση τον έχουμε δει, ανάμεσα σε άλλα, στις σειρές Singles (2004) και “Κρίσιμες στιγμές» στην ΕΡΤ (2021) σε σκηνοθεσία Μανούσου Μανουσάκη (βασισμένο στο διήγημα της Γαλάτειας Καζαντζάκη).
Στον κινηματογράφο έχει εμφανιστεί στις ταινίες «Αιώνιος Φοιτητής», Ελ Γκρέκο (2007) και θα τον δούμε στη διεθνή παραγωγή “Queen of Heaven” ή «Η βασίλισσα των ουρανών» σε σκηνοθεσία Γιάννη Στραβόλαιμου (2025).
- «Βρικόλακες» στο Θέατρο Radar
- Απόδοση – Σκηνοθεσία: Αναστασία Παπαστάθη
