Κερκ Ντάγκλας (1916 – 2020) Αμερικανός ηθοποιός

Ο Κερκ Ντάγκλας (Kirk Douglas, πραγματικό όνομα Ισούρ Ντανιέλοβιτς, 9 Δεκεμβρίου 1916 – 5 Φεβρουαρίου 2020) ήταν Αμερικανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, παραγωγός ταινιών και συγγραφέας. Αποτελεί έναν από τους αστέρες της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ. Είναι γνωστός για τις ταινίες: Αμάρτημα του παρελθόντος (Out of the Past, 1947), Φλογισμένα πάθη (Champion, 1949), Αστυνομική ιστορία (Detective Story , 1951), Το τελευταίο ατού (Ace in the Hole, 1951), Η ωραία και το κτήνος (The Bad and the Beautiful, 1952), 20 χιλιάδες λεύγες υπό τη θάλασσα (20000 Leagues Under the Sea, 1954), Η ζωή ενός ανθρώπου (Lust for Life, 1956), Σταυροί στο μέτωπο (Paths of Glory, 1957), Σπάρτακος (Spartacus, 1960) και Επτά ημέρες του Μαΐου (Seven Days in May, 1964). Προτάθηκε τρεις φορές για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου χωρίς να το κερδίσει ποτέ και το 1995 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για τα 50 χρόνια παρουσίας ως δημιουργική και ηθική δύναμη στον κόσμο του κινηματογράφου. Έχει επίσης βραβευτεί από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου με βραβείο προσφοράς στην 7η τέχνη και το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε στη 17η θέση της λίστας με τους μεγαλύτερους αστέρες όλων των εποχών.

Ο Κερκ Ντάγκλας γεννήθηκε στο Άμστερνταμ της Νέας Υόρκης το 1916. Το πραγματικό του όνομα είναι Ισούρ Ντανιέλοβιτς. Οι γονείς του ήταν ο Χέρσελ Χάρι Ντανιέλοβιτς και η Μπράινα Μπέρθα Σάνγκελ, Εβραίοι μετανάστες από τη Λευκορωσία. Ο αδελφός του πατέρα του μετανάστευσε πρώτος στις Η.Π.Α. και χρησιμοποίησε το επίθετο Ντέμσκι, αντί του Ντανιέλοβιτς. Όταν η οικογένεια του Ντάγκλας μεταφέρθηκε στις Η.Π.Α. χρησιμοποίησε επίσης το επίθετο Ντέμσκι. Ο Ντάγκλας μεγάλωσε αποκαλούμενος Ίζι Ντέμσκι, το οποίο άλλαξε σε Κερκ Ντάγκλας πριν καταταγεί στο ναυτικό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Προερχόμενος από φτωχή οικογένεια, ο μικρός Κερκ Ντάγκλας πουλούσε τρόφιμα σε ανθρακωρύχους για να βοηθήσει την κατάσταση στο σπίτι του. Αργότερα όντας ήδη διάσημος δήλωσε σε συνέντευξή του ότι άλλαξε τουλάχιστον 40 δουλειές πριν γίνει ηθοποιός. Κατά τη φοίτησή του στο Λύκειο, συμμετείχε σε σχολικές θεατρικές παραστάσεις και διαπίστωσε ότι το μόνο πράγμα για το οποίο ήταν σίγουρος στη ζωή του ήταν η επιθυμία του να γίνει ηθοποιός. Μην μπορώντας να πληρώσει τα δίδακτρα, εισήχθη στο πανεπιστήμιο St. Lawrence έχοντας δανειστεί χρήματα τα οποία επέστρεψε δουλεύοντας ως κηπουρός ή ως επιστάτης. Ήταν επίσης μέλος της ομάδας πάλης του πανεπιστημίου.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Οι υποκριτικές του ικανότητες δεν πέρασαν απαρατήρητες από την Αμερικανική Ακαδημία Δράματος στη Νέα Υόρκη, όπου και του παραχωρήθηκε υποτροφία. Μια από τις συμφοιτήτριές του ήταν η Μπέτι Τζόαν Πέρσκε, η οποία έγινε αργότερα γνωστή ως Λορίν Μπακόλ. Η Μπακόλ είχε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της καριέρας του Ντάγκλας^[28]. Άλλη μια συμφοιτήτριά του ήταν η νεαρή ηθοποιός Νταϊάνα Ντιλ, την οποία αργότερα παντρεύτηκε. Όταν αποφοίτησε από τη δραματική σχολή, ο Ντάγκλας έκανε το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ, στη θεατρική παράσταση Spring Again.

Ο Ντάγκλας κατετάγη στο ναυτικό το 1941, αφότου οι Η.Π.Α. μπήκαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πήρε απαλλαγή το 1944 όμως, ως τραυματίας πολέμου. Τον Μαΐου του 1943, ενώ βρισκόταν στο μέτωπο, είδε μια φωτογραφία της Νταΐάνα Ντιλ, της πρώην του συμφοιτήτριας στο εξώφυλλο του περιοδικού Life και είπε στους συμπολεμιστές του ότι μια μέρα επρόκειτο να την παντρευτεί. Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς το ζευγάρι παντρεύτηκε και μαζί απέκτησαν δυο παιδιά, τον ηθοποιό Μάικλ Ντάγκλας και τον Τζόελ. Χώρισαν όμως το 1951.

Μετά τον πόλεμο, ο Ντάγκλας επέστρεψε στη Νέα Υόρκη, όπου δούλεψε ως εκφωνητής στο ραδιόφωνο, ανέλαβε επίσης θεατρικές δουλειές. Έλαβε καλές κριτικές για την εμφάνισή του στο θεατρικό Kiss and Tell, το οποίο του απέφερε κι άλλους ρόλους. Ο Ντάγκλας είχε σκοπό να παραμείνει στο θέατρο, αλλά η Λορίν Μπακόλ τον βοήθησε να λάβει τον πρώτο του κινηματογραφικό ρόλο στην ταινία του 1946 Αμαρτωλές γυναίκες (The Strange Love of Martha Ivers, 1946) πλάι στην Μπάρμπαρα Στάνγουικ. Ο παραγωγός της ταινίας Χαλ Ουόλις όδευε προς τη Νέα Υόρκη προκειμένου να βρει νέα ταλέντα κι η Λορίν Μπακόλ τον συμβούλεψε να επισκεφτεί τον Ντάγκλας που έκανε πρόβες για το θεατρικό έργο The Wind is Ninety. Ο Ντάγκλας παρέμεινε στο Μπρόντγουεϊ για ολόκληρη τη σεζόν κι έπειτα πήγε στο Χόλιγουντ όπου συμμετείχε στην ταινία του Χαλ Ουόλις Αμαρτωλές γυναίκες στο ρόλο ενός αδύναμου άνδρα που κυριεύεται από μια αδίστακτη γυναίκα, σε αντίθεση με τους ρόλους που επρόκειτο να αναλάβει στη συνέχεια που είχαν να κάνουν με αδίστακτους άνδρες.

Επόμενη ταινία του, μετά το Αμαρτωλές γυναίκες ήταν το φιλμ νουάρ Αμάρτημα του παρελθόντος (Out of the Past, 1947), έπειτα συμμετείχε στην κινηματογραφική μεταφορά του δράματος του Ευγένιου Ο’Νηλ Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα (Mourning Becomes Electra) πλάι στις Ρόζαλιντ Ράσελ και Κατίνα Παξινού. Το 1949 εμφανίστηκε στο Μπρόντγουεϊ στη θεατρική παράσταση του Άντον Τσέχοφ Τρεις αδελφές και παράλληλα ανέλαβε τον πρώτο του πρωταγωνιστικό ρόλο ως σύζυγος της Αν Σόδερν στην ταινία του Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς Ένα γράμμα σε τρεις γυναίκες (A Letter to Three Wives, 1949). Την ίδια χρονιά έλαβε την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου στην ταινία Φλογισμένα πάθη (Champion, 1949). Το 1950 πρωταγωνίστησε στην ταινία του Μάικλ Κερτίζ Η γυναίκα των χιμαίρων (Young Man with a Horn) πλάι στη φίλη του Λορίν Μπακόλ και την Ντόρις Ντέι, καθώς και στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού του Τένεσι Γουίλιαμς Γυάλινος κόσμος (The Glass Menagerie). Ο ρόλος του πυγμάχου με τη σκληρή καρδιά στην ταινία Φλογισμένα πάθη του άνοιξε τον δρόμο για την τελική καταξίωση, η οποία ήρθε το 1951 με τη συμμετοχή του στην ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ Αστυνομική ιστορία (A Detective Story) όπου υποδύεται έναν σκληροτράχηλο αστυνομικό που πληροφορείται ότι η σύζυγός του έχει κάνει έκτρωση στο παρελθόν, καθώς και στην ταινία του Μπίλι Γουάιλντερ Το τελευταίο ατού (Ace in the Hole) όπου ερμήνευσε το ρόλο ενός δημοσιογράφου χωρίς ηθικούς φραγμούς που εκμεταλλεύεται την είδηση του δράματος ενός ανθρακωρύχου παγιδευμένου στο ορυχείο που εργάζεται μετά από έκρηξη. Ο Ντάγκλας έλαβε ακόμη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου στην ταινία του Βινσέντε Μινέλι Η ωραία και το κτήνος (The Bad and the Beautiful) όπου εμφανίστηκε στο πλευρό της Λάνα Τέρνερ, υποδυόμενος έναν μεγαλοπαραγωγό του Χόλιγουντ που πατά επί πτωμάτων για να επιτύχει το σκοπό του. Το 1954 ίδρυσε την εταιρία Bryna Productions αφιερωμένη στη μητέρα του και με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να αποδεσμευτεί από το σύστημα των στούντιο του Χόλιγουντ. Το 1954 ανέλαβε το ρόλο του ναυτικού Νεντ στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Ιούλιου Βερν 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα και το 1956 έλαβε την τρίτη και τελευταία του υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για τη σκιαγράφηση του Βίνσεντ βαν Γκογκ στην ταινία του Βινσέντε Μινέλι Η ζωή ενός ανθρώπου (Lust for Life) έχασε όμως το βραβείο από τον Γιουλ Μπρίνερ. Χρόνια αργότερα έγραψε στην αυτοβιογραφία του: Η συμμετοχή μου σε εκείνη την ταινία ήταν οδυνηρή. Όχι μόνο λόγω του γεγονότος ότι έμοιαζα με τον Βαν Γκονγκ, αλλά κι επειδή είχα την ίδια ηλικία με εκείνον όταν αυτοκτόνησε. Ο σκηνοθέτης Βινσέντε Μινέλι δήλωσε επίσης: Ο Κερκ Ντάγκλας κατάφερε να σκιαγραφήσει ένα αξιομνημόνευτο και συγκινητικό πορτραίτο ενός καλλιτέχνη, παγιδευμένο από το άγχος κι από τον φόβο της τρέλας. Σύμφωνα με την άποψή μου ο Κερκ θα έπρεπε να έχει κερδίσει το Όσκαρ. Το 1957, ο ηθοποιός συνεργάστηκε για πρώτη με τον σκηνοθέτη Στάνλεϊ Κιούμπρικ, γυρίζοντας μια από τις σημαντικότερες ταινίες της καριέρας του το Σταυροί στο μέτωπο (Paths of Glory, 1957), ταινία με αντιμιλιταριστικό μήνυμα που διαδραματίζεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ντάγκλας συνεργάστηκε άλλη μια φορά με τον Κιούμπρικ το 1960 για την ταινία Σπάρτακος (Spartacus). Η εν λόγω ταινία επρόκειτο να γυριστεί αρχικά από τον Άντονι Μαν, όταν όμως ξεκίνησαν τα γυρίσματα δεν έμεινε ικανοποιημένος και προσέλαβε τον Κιούμπρικ. Ο Ντάγκλας ήταν επίσης παραγωγός της ταινίας και κατάφερε να συγκεντρώσει 12 εκατομμύρια δολάρια για την πραγματοποίησή της. Η ταινία σηματοδότησε επίσης την επιστροφή του Ντάλτον Τράμπο στο Χόλιγουντ. Ο σεναριογράφος συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους φιλοκομμουνιστές της Μαύρης Λίστας του Χόλιγουντ κι είχε εξοστρακιστεί από την πουριτανική κοινωνία. Συνέχισε να υπογράφει σενάρια για μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα. Ο Ντάγκλας μεσολάβησε στο να πιστωθεί κανονικά το όνομά του στους τίτλους έναρξης της ταινίας. Ο Σπάρτακος έκανε τεράστια επιτυχία, αλλά λόγω του γεγονότος ότι μέρος των λήψεων του Μαν είχαν διατηρηθεί αναλλοίωτες δεν τη θεωρούσε ως ολοκληρωτικά δικό του έργο.

Ο Ντάγκλας πρωταγωνίστησε με επιτυχία σε πολλές ταινίες του είδους γουέστερν, με σημαντικότερες τις: Η επέλαση των χιλίων κεραυνών (The Big Sky, 1952) του Χάουαρντ Χοκς και Αίμα στον πράσινο βάλτο (Gunfight at the O.K. Corral, 1957)του Τζον Στέρτζις, όπου εμφανίστηκε πλάι στο φίλο του Μπαρτ Λάνκαστερ. Ο Ντάγκλας γύρισε 7 ταινίες μαζί με τον Μπαρτ Λάνκαστερ, οι οποίες είναι οι εξής: Ματωμένες αλυσίδες (I Walk Alone, 1948), Αίμα στον πράσινο βάλτο (Gunfight at the O.K. Corral, 1957), Επαναστάται του διαβόλου (The Devil’s Disciple 1959), Οι 5 ύποπτοι (The List of Adrian Messenger), Επτά ημέρες του Μαΐου (Seven Days in May, 1964), Νίκη στο Έντεμπι (Victory at Entebbe)και Τα σκληρά καρύδια (Tough Guys). Σε αυτές τις ταινίες ο Ντάγκλας αναλάμβανε πάντα δευτεραγωνιστικό ρόλο πλάι στον Λάνκαστερ. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’60 άρχισε να περιορίζει τις κινηματογραφικές του εμφανίσεις. Εμφανίστηκε στο πλευρό του γιου του Μάικλ Ντάγκλας στην ταινία του 2003 Δεσμοί οικογένειας (It Runs in the Family). Τελευταία του ταινία ήταν το Trumbo το 2007.

Παρά τις τρεις του υποψηφιότητες για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, ο Ντάγκλας δεν κέρδισε ποτέ το αγαλματίδιο. Το 1996 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών τον βράβευσε με Τιμητικό Όσκαρ για τη συνολική συνεισφορά στην 7η τέχνη. Τον Ιανουάριο του 1981 έλαβε από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζίμι Κάρτερ το Μετάλλιο της Ελευθερίας. Για τη συμβολή του στη βιομηχανία κινηματογράφου, ο Ντάγκλας έχει ένα αστέρι στο νούμερο 6263 της Λεωφόρου της Δόξας του Χόλιγουντ. Το αστέρι του στη λεωφόρο της Δόξας είναι ένα από τα τέσσερα που έχουν κλαπεί (μαζί με εκείνα των Τζέιμς Στιούαρτ, Γκρέγκορι Πεκ και Τζιν Όντρι) κι έχουν έπειτα αντικατασταθεί.

Ο Ντάγκλας υπήρξε παντρεμένος από το 1944 μέχρι το 1951 με την Νταϊάνα Ντιλ με την οποία απέκτησε δυο γιους, τον Μάικλ και τον Τζόελ. Ο μεγαλύτερος του γιος, ο Μάικλ Ντάγκλας είναι επίσης ηθοποιός. Ξαναπαντρεύτηκε το 1954 με την Αν Μπάιντενς με την οποία έμεινε παντρεμένος μέχρι τον θάνατό του και με την οποία έχει αποκτήσει άλλους δυο γιους, τον Πίτερ και τον Έρικ. Ο Έρικ Ντάγκλας πέθανε από χρήση ναρκωτικών το 2004.

Το 1964, ο Κερκ Ντάγκλας περιόδευσε σε ελληνικά χωριά ως πρεσβευτής καλής θελήσεως. Απεσταλμένος του Σχεδίου Μαθητικών Συσσιτίων επισκέφτηκε σχολεία, μίλησε και για τη δική του παιδική ηλικία, τονίζοντας ότι και εκείνος έπαιρνε σχολικό συσσίτιο, και για “το χρέος της ανθρωπότητας στον ελληνικό πολιτισμό”. Οι δημοσιογράφοι τον βρήκαν προσηνή και ευφυή. Στην Αθήνα συνομίλησε με τους φοιτητές στο πανεπιστήμιο, έδωσε διαλέξεις, φωτογραφήθηκε με τη γυναίκα του στην Ακρόπολη και αποχώρησε ύστερα από ολιγοήμερη παραμονή.

Ο Ντάγκλας πέθανε στις 5 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 103 ετών, στο σπίτι του στο Μπέβερλι Χιλς της Καλιφόρνιας.

Βράβευση:

• 1996: Τιμητικό Όσκαρ

Υποψηφιότητα:

• 1949: Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Φλογισμένα πάθη
• 1952: Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Η ωραία και το κτήνος
• 1956: Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Η ζωή ενός ανθρώπου

Βράβευση:

• 1956: Ανδρικής Ερμηνείας σε Δράμα για την ταινία Η ζωή ενός ανθρώπου

Βράβευση:

• 1951: Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Αστυνομική ιστορία
• 1956: Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Η ζωή ενός ανθρώπου

Βράβευση:

• 1991: Βραβείο Προσφοράς στην 7η Τέχνη